Азия ойындары

Қазақстан Энциклопедиясы жобасынан алынған мәлімет

Үлгі:Спорттық іс-шара Азия ойындары, Азияда – төрт жыл сайын 1951 жылдан бері Азия елдерінің барлығында өткізілетін спорт жарысы. Ойындардың жалпы ұзақтығы – ашылу және жабылу салтанатын қоса алғанда, кем дегенде 7 және 16 күннен артық емес. Ойын Халықаралық Олимпиада комитетінің қадағалауымен Азиялық Олимпиада кеңесімен реттеледі. Азия ойындарының эмблемасы, туы, ұраны мен әнұраны осы кеңес меншігі болып табылады.

Сурет:OCA Members.svg
Қатысушы елдер

Тарихы

Азия ойындарының пайда болуы

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Азияның бірнеше елі тәуелсіздік алды. Көптеген жаңа ел өзара түсіністікті нығайтуға көмектесетіндей жарыстардың жаңа түрлерін жасағысы келді. 1948 жылғы тамыз айында Лондонда ХІV Олимпиада ойындарының барысында Үндістан Олимпиада комитеті өзінің басшысы Гуру Дутт Сонди тұрғысында Азия спорт командаларының басшыларына «Азия Атлеттік Федерациясын» құруға келіскен Азия ойындарын өткізу идеясын талқылауды ұсынды. 1949 жылы ақпанда «Азия ойындарының федерациясы» құрылды. Бірінші Азия ойындарын Нью-Делиде өткізуге шешім қабылданды.

Федерацияның құрылуы

1962 жылы федерацияда Тайвань және Израильді қабылдау мәселесі бойынша дау туындады. Ойынды қабылдаушы Индонезия аталған елдерді федерацияға қабылдауға қарсы болды. 1970 жылы Оңтүстік Корея Солтүстік Корея тарапынан болатын қауіпке байланысты ойындарды жүргізе алмады, ойындар Корея қаражатын пайдаланып Таиланд астанасы – Бангкокта өткізілді. 1977 жылы Пәкістан Бангладеш пен Үндістан арасындағы қақтығыс салдарынан ойындарды өткізе алмады. Ойындар тағы Бангкокқа ауыстырылды. Осы оқиғалардан кейін Азияның Ұлттық Олимпиада комитеттері Азия ойындары федерациясының жарғысын өзгерту туралы шешім қабылдады. «Азиялық Олимпиада кеңесі» деп аталған жаңа бірлестік құрылды. Осы кеңес 1986 жылдан бері ойындарды қадағалайды. Тайвань федерацияға қабылданды, бірақ АОК ХОК стандарттарына сәйкес оны «Қытай» (Тайпэй) деп атайды. Израиль шығарылып тасталып, еуропалық жарыстарға қосылды.

Кеңейтілуі

1994 жылы бірнеше елдің қарсы болуына қарамастан АОК бұрынғы кеңес республикаларын ойындарға шақырды. Олар: Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Түрікменстан және Тәжікстан.

Ең бірінші және екінші қысқы Азия ойындарын жапон мемлекеті қатарынан екі рет 1986-1990 жылдары өткізді. Алғашқыда спорттың 7 түрінен жарыстар болса, төрт жылдан кейін спорттың 6 түрінен өткізді. Бұдан кейін Қытай мемлекетінің Харбин қаласында 1996 жылы спорттың 7 түрінен 10 мемлекет қатысқан ойындар ұйымдастырылды. Төртінші Азиада алауы 1999 жылы Корей елінің Кангвон қаласында тұтанды. Бесінші Азиада ойынының жалауын желбірету 2003 жылы Жапон мемлекетінің еншісіне тиді. Азиада ойындарын өткізу мәртебесі Қытай еліне 2007 жылы қайта оралды. Енді міне, жетінші алау 2011 жылы Қазақ елінде маздады.

2007 жылы Аустралия АОК-ға кіруден бас тартты, өткені ол Океания ұлттық олимпиадалық комитеттеріне мүше (ал 2015 жылдан Тынықмұхиты ойындарына қатысады).

2010 жылғы Азия ойындарында бірінші рет крикет таныстырылды.

Азия ойындарының тізімі

Сурет:Asian Games host countries.png
Жазғы Азия ойындарына 2014 жылға дейін қатысқан және қатысатын мемлекеттер. Қызыл нүктелер Азия ойындарының қалалары
Сурет:Asia games 1958 5yen.JPG
1958 жылғы Азия ойындарының құрметіне жасалған Жапония маркасы
Жыл Нөмір Орын Күні Мемлекеттер
1951 I Үлгі:Flagicon Нью-Дели, Үндістан 4—11 марта 11
1954 II Үлгі:Flagicon Манила, Филиппиндер 1—9 мамыр 19
1958 III Үлгі:Flagicon Токио, Жапония 24 мамыр — 1 маусым 16
1962 IV Үлгі:Flagicon Джакарта, Индонезия 24 тамыз — 4 қыркүйек 12
1966 V Үлгі:Flagicon Бангкок, Тайланд 9—20 желтоқсан 16
1970 VI<ref>Алғашында Кореяда өтуі тиіс еді</ref> Үлгі:Flagicon Бангкок, Тайланд (2) 9—20 желтоқсан 16
1974 VII Үлгі:Flagicon Тегеран, Иран 1—16 қыркүйек 19
1978 VIII<ref>Алғашында Пәкістанда өтуі тиіс еді</ref> Үлгі:Flagicon Бангкок, Тайланд (3) 9—20 желтоқсан 19
1982 IX Үлгі:Flagicon Нью-Дели, Үндістан (2) 19 қараша — 4 желтоқсан 23
1986 X Үлгі:Flagicon Сеул, Корея Республикасы 20 қыркүйек — 5 қазан 23
1990 XI Үлгі:Flagicon Пекин, Қытай 22 қыркүйек — 7 қазан 36
1994 XII Үлгі:Flagicon Хиросима, Жапония 2—16 қазан 42
1998 XIII Үлгі:Flagicon Бангкок, Тайланд (4) 6—20 желтоқсан 41
2002 XIV Үлгі:Flagicon Пусан, Корея Республикасы 29 қыркүйек — 14 қазан 44
2006 XV Үлгі:Flagicon Доха, Катар 1—15 желтоқсан 45
2010 XVI Үлгі:Flagicon Гуанчжоу, Қытай 12—27 қараша 45
2014 XVII Үлгі:Flagicon Инчхон, Корея Республикасы 19 қыркүйек — 4 қазан
2018 XVIII Үлгі:Flagicon Джакарта және Палембанг, Индонезия қараша
2023 XIX

Жалпы медальдар санағы

Ойындар тарихында бүкіл қатысушы 46 ұлттық олимпиада комитеттерінің 43-і кем дегенде жарыста бір медаль жеңіп алған, бір де бір медаль ала алмаған үш мемлекет қалды:Бутан, Мальдивтер және Шығыс Тимор әлі бір медаль ұтып ала алмаған. 37 ұлт кем дегенде бір алтын медаль жеңіп алған (тек Жапония мен Үндістан ғана әрбір Азия ойындарында кем дегенде бір алтыннан ұтып алған), ал ойындар тарихында Жапония мен Қытай ғана жалпы чемпиондар атанған.

1 Үлгі:CHN 1,342 900 653 2,895
2 Үлгі:JPN 957 980 913 2,850
3 Үлгі:KOR 696 606 761 2,063
4 Үлгі:IRI 159 161 175 495
5 Үлгі:KAZ 140 141 200 481
6 Үлгі:IND 139 178 285 602
7 Үлгі:THA 121 159 233 513
8 Үлгі:PRK 98 132 166 396
9 Үлгі:TPE 82 125 255 452
10 Үлгі:PHI 63 112 215 390
11 Үлгі:UZB 63 96 114 273
12 Үлгі:INA 60 95 203 358
13 Үлгі:MAS 56 88 132 276
14 Үлгі:PAK 44 63 93 200
15 Үлгі:SIN 37 55 101 193
Барлығы 4,313 4,295 5,136 13,744

Спорт түрлерінің тізімі

Қайнары

<references/>

Сілтемелер

Үлгі:- Үлгі:Азия ойындары Үлгі:Азия ойындары спорт түрлері Үлгі:Аймақтық ойындар

Үлгі:Cleanup