АҚШ доллары

Америка Құрама Штаттарының До́ллары (Үлгі:Lang-en, МФА: Үлгі:IPA) — АҚШ ақша бірлігі, әлемдік негізгі резервтік валюталардың бірі. 1 доллар = 100 цент. Белгіленуі: $ немесе USD. ақша шығару құқығы Америка Құрама Штаттарында Орталық банк функцияларын жүзеге асыратын Федералдық резервтік жүйесіне (Үлгі:Lang-en) тиесілі.

АҚШ долларының, басқа да бірқатар елдерде (мысалы, Маршалл аралдары, Сальвадор) ұлттық валюта мәртебесі бар. Сондай-ақ (өзінің жеке валюта жүзінде қолма-қол ақша немесе қолма-қол емес айналыстағы пайдаланылмайтын жағдайларда, оның ішінде құқықтық төлем қызметіде бар, оларда АҚШ доллары ұлттық валюта ғана емес елдерінде көбіне (параллель) валюта болып табылады Мысалы, Зимбабведе. <ref>Мир в фактах</ref>).

Әлемдік сауданың 80% астам АҚШ долларымен есептеледі деп саналады. <ref>Үлгі:Cite web</ref>.

Bloomberg Агенттігінің деректері бойынша, SWIFT банкаралық айналым жүйесінде 2013 жылдың мамыры мен 2014 жылдың мамыр аралығында АҚШ долларының үлесі 42% -ды құрады. Еуроның (сол кезең үшін) үлесі 32%, юань - 1,47%, ал көршіміз Ресей рублі - 0,35% құрады.<ref>Үлгі:Cite web</ref>.

Номиналдары

Барлық АҚШ федералдық банкноттары, 1861 жылдан шыға бастаған, осы күнге дейін заңды түрде төлем қызметін атқарады. 1971 жылдың 15 тамызынан доллардың алтын қормен қамтамасыз етілуі тоқтатылды.

Еркін қазіргі айналымға деноминация Банкноталар шығады және қол жетімді

• 1 доллар;
• $ 2;
• $ 5;
• $ 10;
• $ 20;
• $ 50;
• $ 100.

АҚШ Монеталарының құндылықтары:

• 1 центі (пенни) ;
• 5 цент (никель);
• 10 цент (дайм - басқа атауларды айырмашылығы номиналды құны ресми атауы болып табылады;
• [[Ширек Доллар (АҚШ) | Үлгі:Бөлшек доллары]] (квотер);
• [[Жарты доллар (АҚШ) | Үлгі:Бөлшек доллары]] (хаф) ;
• 1 доллар.

500, 1000, 5000, 10000 доллар номиналымен жарамды банкноттар әлі де бар. Олар 1945 жылға дейін шығарылды, 1969 жылдан ресми айналыстан алып тасталады (электрондық банк төлемдер пайдалануға байланысты). <ref>U.S. Currency Large Denominations. U.S. Department of the Treasury.</ref> Олардың бонистикалық құны номиналды құнынан әлдеқайда жоғары болып табылады. Мысалы, аукционда 5000 купюрасының құны 10 000 АҚШ долларына дейiн болуы мүмкін <ref>ГЛАВНЫЕ ДЕНЬГИ МИРА Үлгі:Недоступная ссылка</ref>. ФРЖ-мен саны қадағаланып отыратын шығарылған барлық ноталардың номиналымен 10 000 долларға дейін, және ең соңғы басылымы 1944 жылы басылған (1934 жылғы сериясы) айналыстан тек 130 данасы алынған жоқ. Сондықтан, каталогтарда осы раритеттердің құны, әдетте, көрсетілген емес.

1934 жылы айналымға түспеген және тек ФРЖ және Қазынашылықта ішкі есеп айырысу үшін пайдаланылған 100 000 долларлық банкноталар шығарылған .

Қазіргі уақытта ең ірі банкнотаның номиналы $100 болып табылады.

Сыртқы түрі, дизайн

Атауы	Аверс	Реверс	Кескін	Реверс тақырыбы	Алғашқы серия	Кейінгі серия	Айналым
Бір доллар	250px	250px	Джордж Вашингтон	Құрама штаттың ұлы таңбасы	1963 серия	2013 серия	Кең
Екі доллар	250px	250px	Томас Джефферсон	Трамбалл Тәуелсіздік Декларациясы	1976 серия	2013 серия	Шекті
Бес доллар	250px	250px	Авраам Линкольн	Линкольн мемориалы	2006 серия	2013 серия	Кең
Он доллар	250px	250px	Александр Гамильтон	АҚШ қазынасы	2004A серия	2013 серия	Кең
Жиырма доллар	250px	250px	Эндрю Джексон	Ақ үй	2004 серия	2013 серия	Кең
Елу доллар	250px	250px	Улисс С. Грант	Құрама Штаттар Сарайы	2004 серия	2013 серия	Кең
100 доллар	250px	250px	Франклин Бенджамин	Тәуелсіздік Сарайы	2009 серия	2013 серия	Кең

Атауы	Жалпы аты	Аверс	Реверс	Кескін	Реверс тақырыбы	Салмағы	Диаметр	Материал	Қыры	Айналымы
Бір цент 1¢	Пенни	Сурет:US One Cent Obv.png	Сурет:US One Cent Rev.png	Авраам Линкольн	Штат қалқаны	2.50 g	19.05 mm	97.5% Zn 2.5% Cu	Жаттық	Кең
Бес цент 5¢	Никел	Сурет:US Nickel 2013 Obv.png	Сурет:US Nickel 2013 Rev.png	Томас Джефферсон	Monticello	5.00 g	21.21 mm	75% Cu 25% Ni	Жазық	Кең
Он цент 10¢	Дайм	Сурет:Dime Obverse 13.png	Сурет:Dime Reverse 13.png	Franklin D. Roosevelt	olive branch, torch, oak branch	2.27 g	17.91 mm	91.67% Cu 8.33% Ni	118 reeds	Wide
Quarter Dollar 25¢	quarter	Сурет:2014 ATB Quarter Obv.png	Сурет:US coin 25c 2016 ATB Harpers-Ferry.jpg	George Washington	Various; five designs per year	5.67 g	24.26 mm	91.67% Cu 8.33 % Ni	119 reeds	Wide
Half Dollar 50¢	half	Сурет:US Half Dollar Obverse 2015.png	Сурет:US 50 Cent Rev.png	John F. Kennedy	Presidential Seal	11.34 g	30.61 mm	91.67% Cu 8.33 % Ni	150 reeds	Limited
Dollar coin $1	dollar coin, golden dollar	Сурет:Sacagawea dollar obverse.png	Сурет:2017 Native American Dollar Reverse.png	Profile of Sacagawea with her child, Jean Baptiste Charbonneau	Bald eagle in flight (2000–2008), Various; new design per year	8.10 g	26.50 mm	88.5% Cu 6 % Zn 3.5% Mn 2 % Ni	Lettered	Limited

$

1778 жылы 1 сәуірде Жаңа Орлеандық бизнесмен Оливер Поллок АҚШ-тың ұлттық валютасы долларға арнап белгі ойлап тапқан болатын. Белгі бір-біріне қабаттасқан U және S (United States) әріптерінен тұрды. Уақыт өте келе U -дің төменгі жағы жойылып, одан кейін уақыттарда америкалықтар тек қана бір сызықпен сыза салатын болған. Ақырында қазіргі біз көріп жүрген $ белгісі жасалып шыққан.

Дереккөздер:

Қазақ ұлттық энциклопедиясы

{{#invoke:Message box|ambox}}{{#if:||{{#if:||}}}}

{{#ifeq:|Үлгі

| Бұл үлгі мақалаларды автоматты түрде Үлгі:C қосады. {{#ifeq:АҚШ доллары|Документация||}}{{#if::Санат:Үлгілер:Аяқталмаған мақалалар|}} |{{#if:||{{#if::Санат:Үлгілер:Аяқталмаған мақалалар|}}}} }}