Егіздер шоқжұлдызы

Қазақстан Энциклопедиясы жобасынан алынған мәлімет

Сурет:Gemini constellation map ru lite.png
Егіздер шоқжұлдызы

Егіздер (Үлгі:Lang-la Астротаңбасы ♊) – Солтүстік аспан жарты шарындағы сары жолақты өңірдегі шоқжұлдыз. Оның көлемі 513.76 шаршы градус болып, бүкіл ашық аспан көлемінің 1.245% ұстайды. Ол аспандағы 88 шоқжұлдыз ішінде көлемі жағынан 30 орында тұрады.<ref>E H Burritt - The geography of the heavens and class book of astronomy: Accompanied by a celestial atlas Huntington, 1840 Retrieved 2012-06-25</ref><ref>E ColbertAstronomy without a telescope: being a guide-book to the visible heavens, with all necessary maps and illustrations George & C.W. Sherwood, 1869 Retrieved 2012-06-27</ref> Егізден зодиактік шоқжұлдыз есептеледі. Зодиакта ол Шаян мен Торпақ шоқжұлдыздары арасында орналасқан. Егіздердің ең жарық жұлдыздары – Поллукс пен Кастор болып<ref>K12.mi.us</ref><ref>Constellation drawings (often but not always) following "The Stars - A new way to see them", H.A. Rey, 1952–1980, ISBN 0-395-24830-2.</ref>, 1,2 және 1,6 көрінерлік жұлдыздық шамада жартылай жарқырап көрінеді. Әр жылы 5 қаңтардағы жарым түнде Поллукс Егіздердің орталығын кесіп өтеді. <ref>Үлгі:Cite journal</ref>

Сурет:Gemini.gif
Егіздер

1781 жылы ағылшын астрономы Уильям Гершель мен қарындасы Каролина Һершел Егіздер H жұлдызы қасынан Уранды байқады.<ref>Star Names: Their Lore and Meaning by Richard Hinckley Allen, Dover, 1963, page 236</ref> 1930 жылы АҚШ астрономы Клайд Томбо Егіздер δ жұлдызы қасынан Плутонды байқады.Бірақ кейіннен 2006 жылы Плутон ергежейлі планета деп танылды.<ref>The Cambridge Guide to the Constellations by Michael E. Bakich, Cambridge University Press, 1995, page 210</ref> АҚШ та арнайы Егіздер (Gemіnі) атымен аталатын астрономиялық жоба бар.

Егіздер шоқжұлдызының батысы Торпақ шоқжұлдызы болса, шығысы біршама күңгірт Раг шоқжұлдызы есептеледі. Арбакеш (Latınca:Auriga) шоқжұлдызы және өте күңгірт Мысық шоқжұлдызы оның сол жағына орналасқан. Сыңармүйіз шоқжұлдызы (Monoceros) мен Күшік шоқжұлдызы (Canis Minor) оң жағына орналасқан.

Тарихы

Егіздер шоқжұлдызының шығу тарихы гректердің құдайларға байланысты аңыздарынан басталады. Аңыз бойынша,Зевс пен Ледадан егіз балалар туылады. Біреуі - Поллукс, екіншісі - Кастор. Олардың біреуі шексіз өмірге ие болса, екіншісі адамға берілер жаспен ғана өмір сүреді. Әрқашан бір-бірінен бөлінбей жүретін екі ағайындыны да бөлетін күш табылады. Ол күш адамға берілетін жаспен ғана өмір сүретін бауырының қазасы. Асылы, екі егіз бір-бірімен сансыз рет күш сынасқан екен. Бірақ Идас пен Линкей соғыс олжасын бөліскен кезде олар ортасында қайшылық туылады да, жекпе-жек басталады. Линкей Касторден өледі, сосын Идас Касторды өлтіреді. Сосын Идасты Поллукс өлтіреді. Сосын Поллукс Зевстен сыңарын тірілтуді сұрайды және өзінің өлместік қасиетінен бас тартатынын айтады. Бірақ грек құдайлары адамдарға жан беруді ұнатпайды. Әкесі егіздің сыңарына бауырыңмен өз өміріңмен бөліс деп кеңес береді. Бауыры әкесі айтқандай істейді. Екеуі бір күнін өлілер жерінде өткізсе, келесі күнін тірілер жерінде өткізеді. Грек Құдайлары әсерленіп, екі егізді аспанның солтүстік жартышарындағы Егіздер шоқжұлдызына айналдырады.

Егіздердегі маңызды тұрақты жұлдыздар

Поллукс (Егіздер β) — аспандағы 17-ші жарық жұлдыз, көріну шамасы 1.14. Ол Алып қызыл жұлдыз есептеледі. Қашықтығы 35 жарық жылы.

Кастор (Егіздер α) — астрономиялық күзетуде аспандағы физикалық қосаржұлдыз екені тұңғыш рет анықталған жұлдыз. Ол 6 жұлдыздан құралған. Оның жұлдыздық шамасы 1.58, аспандағы 22-ші жарық жұлдыз. Қашықтығы 31 жарық жылы.

Геминорюм М (Mu Geminorum, Егіздер μ) — ауыспалы жұлдыз. 2.75-3.02 арасында жарқырайды. Қашықтығы 160 жарық жылы.

Геминорюм З (Zeta Geminorum, егіздер ζ) — Цефеид жұлдызы, жұлдыз шамасы 3.62, кіші болғанда 4.18. Жарығының өзгеру периоды 10 күн, 3 сағат, 37 минут.

Егіздер R — Өзгеру периоды ұзақ, жарқырау шамасы 6.0-14.0 аралығында, жарығының өзгеру периоды 369.91 күн.<ref>Star Names: Their Lore and Meaning by Richard Hinckley Allen, Dover, 1963, page 229</ref><ref>Үлгі:Cite journal</ref>

Егіздер шоқжұлдызының жұлдыздар тізімі

Имя Б Ф HD HIP RA Dec Сал.жұл.шама [[Абсолюттық жұлдызды шама |Абс.жұл.шама Қашықтық.,
Жарық жылы
Сп. класс Ескертулер
Поллукс β 78 62509 37826 Үлгі:RA Үлгі:DEC 1,16 1,09 34 K0IIIvar Экзопланетасы бар b
Кастор (жұлдыз) Кастор A α 66 60179 36850 Үлгі:RA Үлгі:DEC 1,58 0,59 52 A2Vm
Альхена γ 24 47105 31681 Үлгі:RA Үлгі:DEC 1,93 −0,60 105 A0IV
μ Егіздер μ 13 44478 30343 Үлгі:RA Үлгі:DEC 2,87 −1,39 232 M3IIIvar Tejat Posterior
Кастор B α 66 60178 Үлгі:RA Үлгі:DEC 2,88
ε Егіздер ε 27 48329 32246 Үлгі:RA Үлгі:DEC 3,06 −4,15 903 A3mA6-A9 Мебсута
η Егіздер η 7 42995 29655 Үлгі:RA Үлгі:DEC 3,31 −1,84 349 M3III Пропус
ξ Егіздер ξ 31 48737 32362 Үлгі:RA Үлгі:DEC 3,35 2,13 57 F5IV Альзирр
δ Егіздер δ 55 56986 35550 Үлгі:RA Үлгі:DEC 3,50 2,22 59 F0IV… Васат
κ Егіздер κ 77 62345 37740 Үлгі:RA Үлгі:DEC 3,57 0,35 143 G8III
λ Егіздер λ 54 56537 35350 Үлгі:RA Үлгі:DEC 3,58 1,27 94 A3V…
θ Егіздер θ 34 50019 33018 Үлгі:RA Үлгі:DEC 3,60 −0,30 197 A3III
ι Егіздер ι 60 58207 36046 Үлгі:RA Үлгі:DEC 3,78 0,85 126 G9III+…
ζ Егіздер ζ 43 52973 34088 Үлгі:RA Үлгі:DEC 4,01 −3,76 1168 G3Ibv SB Мекбуда
υ Егіздер υ 69 60522 36962 Үлгі:RA Үлгі:DEC 4,06 −0,28 240 K5III
ν Егіздер A ν 18 45542 30883 Үлгі:RA Үлгі:DEC 4,13 −1,81 502 B6III
1 Егіздер 1 41116 28734 Үлгі:RA Үлгі:DEC 4,16 0,84 151 G7III
ρ Егіздер ρ 62 58946 36366 Үлгі:RA Үлгі:DEC 4,16 2,82 60 F0V…
σ Егіздер σ 75 62044 37629 Үлгі:RA Үлгі:DEC 4,23 1,36 122 K1III SB
τ Егіздер τ 46 54719 34693 Үлгі:RA Үлгі:DEC 4,41 −0,42 302 K2III
30 Егіздер 30 48433 32249 Үлгі:RA Үлгі:DEC 4,49 −0,15 276 K1III
38 Егіздер e 38 50635 33202 Үлгі:RA Үлгі:DEC 4,73 2,50 91 F0Vp
ο Егіздер ο 71 61110 37265 Үлгі:RA Үлгі:DEC 4,89 1,46 158 F3III
81 Егіздер g 81 62721 37908 Үлгі:RA Үлгі:DEC 4,89 −0,21 341 K5III
χ Егіздер χ 66216 39424 Үлгі:RA Үлгі:DEC 4,94 0,45 258 K2III
φ Егіздер φ 83 64145 38538 Үлгі:RA Үлгі:DEC 4,97 0,51 254 A3V
65 Егіздер b 65 59148 36429 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,01 −0,34 383 K2III
57 Егіздер A 57 57727 35846 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,04 1,67 154 G8III
74 Егіздер f 74 61338 37300 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,04 −1,02 532 M0III
51 Егіздер 51 55383 34909 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,07 −1,59 700 K3V
64 Егіздер 64 59037 36393 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,07 1,58 163 A4V
56 Егіздер 56 57423 35699 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,09 −0,50 428 M0III
HD 52960 52960 34033 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,14 −1,65 743 K3III
π Егіздер π 80 62898 38016 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,14 −1,04 562 M0III
26 Егіздер 26 48097 32104 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,20 2,05 139 A2V
ω Егіздер ω 42 52497 33927 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,20 −3,33 1655 G5II
63 Егіздер 63 58728 36238 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,20 2,54 111 F5IV-V…
68 Егіздер 68 60107 36760 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,27 −0,03 375 A1Vn
36 Егіздер d 36 49908 32921 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,28 −0,77 529 A2V
76 Егіздер c 76 62285 37704 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,30 −1,01 595 K5III
HD 60318 60318 36896 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,34 0,50 302 K0III
85 Егіздер 85 64648 38722 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,38 0,29 339 A0Vs
28 Егіздер 28 48450 32311 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,42 −0,79 570 K4III
HD 59686 59686 36616 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,45 0,62 302 K2III имеет планету b
45 Егіздер 45 54131 34440 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,47 0,61 305 G8III
HD 53329 53329 34267 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,55 0,69 305 G8IV
HD 61913 61913 37521 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,55 −1,93 1022 M3Sv
HD 46374 46374 31277 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,57 1,10 256 K2III:
70 Егіздер 70 60986 37204 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,58 0,72 306 K0III
35 Егіздер 35 49738 32814 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,68 −2,64 1502 K3III
HD 49968 49968 32968 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,68 −0,30 513 K5III
HD 49380 49380 32740 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,72 0,85 307 K3II
41 Егіздер 41 52005 33715 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,73 −5,53 5821 K3Ib
37 Егіздер 37 50692 33277 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,74 4,55 56 G0V
3 Егіздер 3 42087 29225 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,75 B2,5Ib
47 Егіздер 47 54801 34722 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,75 0,36 390 A4IV
53 Егіздер 53 55870 35152 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,75 −1,85 1079 M1III
59 Егіздер 59 57927 35941 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,77 1,73 209 F0:III:
HD 52556 52556 33914 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,78 −0,70 644 K1III:
HD 61885 61885 37508 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,79 −1,12 786 M2III
5 Егіздер 5 42398 29379 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,83 −0,99 753 K0III
52 Егіздер 52 55621 35025 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,84 0,77 337 M1IIIvar
48 Егіздер 48 55052 34819 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,85 0,70 349 F5IV
HD 52609 52609 33937 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,86 −2,99 1918 M2III
33 Егіздер 33 49606 32753 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,87 −1,40 926 B7III
HD 51000 51000 33421 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,91 0,55 385 G5III
HD 42049 42049 29196 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,93 −5,45 6151 K4III
HD 52711 52711 34017 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,93 4,53 62 G4V
HD 61603 61603 37428 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,93 −2,42 1523 K5
HD 53686 53686 34358 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,94 −0,66 681 K4III
61 Егіздер 61 58579 36156 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,94 0,47 405 F2Vn
HD 52554 52554 33929 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,96 −2,13 1353 M1,5
HD 47575 47575 31876 Үлгі:RA Үлгі:DEC 5,99 1,25 289 A2V
44 Егіздер 44 53257 34182 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,00 0,17 478 B8Vn
HD 52976 52976 34055 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,01 −1,93 1264 K5
HD 63889 63889 38394 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,03 0,50 415 K1III:
HD 40589 40589 28500 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,04 −4,73 4657 B9Iab
HD 44927 44927 30570 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,05 −0,19 578 A2Vn
HD 61859 61859 37580 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,05 2,36 178 F7V
HD 63589 63589 38319 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,06 2,04 208 A2m
HD 63352 63352 38147 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,07 −0,46 660 K0
8 Егіздер 8 43261 29789 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,09 0,46 436 G8III
HD 47358 47358 31813 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,09 0,54 419 G9III
HD 61295 61295 37339 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,16 1,53 275 F6II
58 Егіздер 58 57744 35842 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,17 1,27 312 A1V
HD 45951 45951 31067 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,18 K2III…
HD 61219 61219 37269 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,18 0,56 435 A2V
82 Егіздер 82 63208 38106 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,18 −1,36 1052 G2III+…
HD 56386 56386 35345 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,19 −0,18 612 A0Vn
39 Егіздер 39 51530 33595 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,20 2,82 155 F8Vbwvar
16 Егіздер 16 45394 30769 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,22 0,13 538 A2Vs
HD 59059 59059 36340 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,23 −0,63 769 B9IV
HD 61630 61630 37404 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,23 −1,28 1035 K0
9 Егіздер 9 43384 29840 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,24 −2,79 2090 B3Ia
HD 45506 45506 30815 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,24 2,19 210 G5
HD 62141 62141 37636 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,25 1,38 307 K0III
20 Егіздер 20 46136 31158 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,26 1,08 354 F6V…
HD 51330 51330 33465 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,26 −5,25 6520 F2Ib-II
HD 47863 47863 32020 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,28 −0,63 786 A1V
HD 53899 53899 34428 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,31 −0,75 840 K1
HD 44234 44234 30218 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,32 0,78 417 G9:III:
HD 44780 44780 30501 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,35 −0,68 832 K2III
HD 49059 49059 32539 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,35 0,74 431 A2V
141 Егіздер 141 40724 28561 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,36 0,09 584 B8V
HD 58898 58898 36325 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,36 1,39 321 K2III
HD 61035 61035 37165 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,37 3,01 153 F0
19 Егіздер 19 46031 31105 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,38 1,33 334 A8V
HD 56176 56176 35253 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,38 1,59 296 G7IV
40 Егіздер 40 51688 33650 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,40 −1,43 1199 B8III
HD 47415 47415 31850 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,43 3,70 115 F8IV
HD 54563 54563 34608 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,43 3,11 150 G9V
HD 47020 47020 31650 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,44 0,33 543 A3V
25 Егіздер 25 47731 32019 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,45 −1,73 1411 G5Ib
HD 57049 57049 35548 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,45 −1,18 1094 A2Vn
HD 55130 55130 34860 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,46 3,24 144 F8V
32 Егіздер 32 48843 32404 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,47 −1,25 1140 A9III
HD 53744 53744 34367 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,47 0,34 549 B9V
HD 58050 58050 35933 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,47 −4,40 4866 B2Ve
HD 54986 54986 34763 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,50 −1,14 1098 K5
6 Егіздер 6 42543 29450 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,51 −4,09 4289 M1Ia-ab
79 Егіздер 79 62510 37811 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,53 0,78 460 A1V
15 Егіздер A 15 45352 30757 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,54 0,31 575 K0
10 Егіздер 10 43740 30003 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,58 −0,34 789 G5
2 Егіздер 2 41543 28969 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,67 −0,45 867 K0
23 Егіздер 23 46781 31525 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,73 2,25 257 F5
HD 50554 50554 33212 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,86 4,40 101 F8V Экзопланетасы бар b
4 Егіздер 4 42216 29288 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,88 −0,21 853 B9
11 Егіздерв 11 43818 30046 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,91 −2,28 2248 B0II
12 Егіздер 12 43836 30049 Үлгі:RA Үлгі:DEC 6,95 −5,15 8579 A0II
49 Егіздер 49 55156 34861 Үлгі:RA Үлгі:DEC 7,05 −0,01 842 A0
R Егіздер 53791 Үлгі:RA Үлгі:DEC 7,68
ν Егіздер B ν 18 257937 Үлгі:RA Үлгі:DEC 8,00
15 Егіздер 15 257498 30756 Үлгі:RA Үлгі:DEC 8,59 7,31 59 G0
BD+20°1790 Үлгі:RA Үлгі:DEC 9,93 7,86 85 K5Ve Экзопланетасы бар b

Егіздер шоқжұлдызындағы объектілер

Дереккөздер

Үлгі:Дереккөздер