Белсенді туризмнің әдісі мен тәсілдері
Қазақстан Энциклопедиясы жобасынан алынған мәлімет
Белсенді туризм – көптеген демалу түрінің бір түрі болып есептеледі. Белсенді туризм түрлері жай туристер ортасында үлкен танымалдылықта болып жүр. Шаршағанды басуға көмектесетін тек қана жағажайдағы демалу емес, сонымен қатар созылған жүйке-жүйе мен физикалық төзімділікте көмектеседі. Көптен көп адамдар таулардың сұлулығын, шығанақтарды, сарқырамаларды көргісі келеді, таулы өзендерде жүзгісі келеді, тау шаңғысымен немесе жылқымен жүргісі келеді және осы арқылы белсенді туризмге туристер үйрене бастайды. Көп уақытта белсенді туризм табиғатқа немесе спортқа тікелей қатысты болып келеді. Белсенді туризм және табиғатта демалу – табиғатқа жақын белсенді туризмнің түрі – қазіргі уақытта танымал экологиялық туризмімен ортақ жақтары бар. Себебі, жайлылықтан бас тартады және табиғатта көлікті қолданудан.<ref name="source1">http://traveller.com.ua</ref>.Белсенді туризм бұл шаңғы, ат, велосипедті пайдалану арқылы пайда болған туризм түрі болып табылады. Жалпы алғанда белсенді туризмнің екі негізгі түрі бар: активті дәне пассивті белсенді туризм. Бұлай болып бөлінуі саяхаттау жәе демалу барысында қолданылатын құралдардың түріне, олардың болу-болмауына байланысты болып келеді<ref name="source1">http://ru.wikipedia.org</ref>.
Жорыққа шығар алдында топ мүшелері көптеген жағдайларды білуі қажет. Осылардың ең қарапайымы: тауға шығу дегеніміз не?, жорыққа шыққанда қалай тамақтану керек?, кездейсоқ жағдайларда, алғашқы көмекті қалай көрсету керек? деген сұрақтарға жауап іздеуден басталады.
Мазмұны
Туризм техникасы
Туризм техникасы дегеніміз – туристік маршрутта кездесетін кедергілерден өту әдістерінің жиынтығы және осыларға сәйкес құрал-жабдықтарды, қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін қолдана білу.
- Әртүрлі табиғи кедергілерді өту кезіндегі туристер білу қажет:
1. Сол бара жатқан маршруттың ерекшелігін білу.
2. Кедергілерді өту кезіндегі әдістерді жатқа білу.
3. Сол маршруттағы қажет болатын жабдықтарды толықтыру.
Туризм тактикасы
Туризм тактикасы дегеніміз – қойылған мақсатқа адам күшін, қаржысын, жабдықтарын, уақытын, мүмкіндігінше аз мөлшерде жұмсап және қауіпсіздіктің қажетті деңгейін қамтамасыз етіп, шаралар мен әрекеттер жиынтығын қолдану. Сонымен қатар, тактика – маршрут жолымен өту үшін қажетті құралдармен әрекеттер жиынтығы.
- Тактика 2 кезеңнен тұрады:
1-кезең. Жорық алдындағы тактикалық іс-әрекеттер:
- Маршрутты таңдау;
- Жорыққа қажетті жоспарлы кестені құру;
- Жорыққа қажетті құрал-жабдықтар мен азық-түлікпен қамтамасыз ету;
- Жорыққа бара жатқан топтың деңгейін білу.
2-кезең. Жорық барысындағы тактикалық әрекеттер:
- Жорықтың жалпы жүріп өту жоспарын, кестесін құру;
- Рельефке қатысты жүру жолдарын таңдау;
- Маршруттағы кездесетін кедергілердің техникалық жолдары.
Тактика қателерінің нәтижесінде жарақаттану, мақсатқа жетпеуі, қаржыны, адамдар күшін, құрал-жабдықтарды артық жұмсау сияқты теріс салдарлар болуы мүмкін.
Тактикалық мәселелерді шешудің, оларды қиындататын әр түрлі факторлар болады:
1) Ауа райының шұғыл өзгеруі;
2) Табиғи апаттар;
3) Жарақаттар мен сырқаттар;
4) Топтың нашар хал-күйі және т.б.
- Белсенді саяхаттың классификациясы
Белсенді туризмдегі классификацияланған туристік саяхат - белгілі бір қиындық категориясына сәйкес келетін бағыт. Туристік маршрут - белгіленген қызмет көрсету бағдарламасы бар белгілі бір уақытқа арналған алдын –ала жоспарланған жылжу трассасы.
- Асулардан өту ерекшеліктері
1. Жолдың қиын бөліктерінің сипаттамасы
2. Асулардан өтуге қажетті техникалық,тактикалық және демалуға қажетті орындарды айқындау.
3. Маршруттық сандық сипаттамалары. Сақтандыру нүктелерінің саны.
4. Жорыққа қажетті арнайы жабдықтары
- Қиындық категорияларды анықтауда 3 классификациялық сипаттама:
1. Маршруттың техникалық қиындығы.
2. Жорықтың ұзақтылығы ( уақытпен )
3. Ара – қашықтық (км)
- 5-ші категория үшін ара- қашықтық 10-20 күн.
- 4- ші категорияға 7-8 күн беріледі.
- 3-ші категорияға 4-5 күн.
- 2-ші категорияға 2-3 күн.
- 1-ші категорияға 1 күн.
Белсенді туризмнің тактикалық зерттемесі
Белсенді туризмнің тактикалық зерттелуі – жорық кезіндегі мақсаттағы қолданылатын қаражат одан басқа туристердің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін құрал-жабдықтар жазған құжат.
І бөлімінде Маршрутты таңдап алу себептері, маршрутқа қойылатын критериялар:
1. Қауіпсіздік;
2. Маршруттың танымдылығы;
3. Маршруттың қиындылығы;
4. Ұзақтылығы.
ІІ бөлімінде Маршруттың жібі (ниткасы) қарастырылады. Жүріс графигінің 2 түрі болады:
1. Жоспарланған жүріс графигі;
2. Түрі тындырымды жүріс графигінде маршруттың ара қашықтығы, уақыты, жолдың мінездемесі және қауіпті жерлердің сипаттамасы беріледі.
ІІІ бөлімінде Маршруттың ара қашықтығы мен уақытына толық сипаттама беріледі.
ІҮ бөлімінде Маршруттың қосымша нұсқасы. Қосымша нұсқа негізгі бөлімнен жеңіл болуы керек.
Ү бөлімінде Маршрутта бара жатқан туристердің саны.
ҮІ бөлімінде Туристерге қызмет көрсететін топтың мінездемесі. Туристік топтың санды және сапалық құрамы келесі шарттарға байланысты болады:
1. Туризмнің түрі;
2. Маршрут қиындығы;
3. Аумақтың ерекшеліктері;
4. Туристердің саны.
Туристерге қызмет көрсететін топқа кіретін адамдар: гид, инструктор, сирдар, аспаз, медбике.
ҮІІ бөлімінде Азық-түлік.
ҮІІІ бөлімінде Топтық құрал-жабдықтың сипаттамасы<ref>«Туризмнің белсенді түрлерінің әдіс-тәсілдерінің негіздері» пәні бойынша 050902 «Туризм» мамандығына арналған оқу құралы / С.Аманжолов атындағы шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті Экономика және қаржы факультеті «Менеджмент және маркетинг» кафедрасы – Өскемен,2007.</ref>.
Дереккөздер
<references/>
