Балқаштың солтүстік аймағын зерттеу бетінің бастапқы мәтінін қарау

[[Сурет:Balhasch p.svg|thumb|Балқаштың орналасуы]]
'''Балқаштың солтүстік аймағын зерттеу''' — [[Қазақстан]]ның [[археология]] ғылымындағы кешенді ізденістердің бір түрі. 1940 жылдан Ә. [[Марғұлан Әлкей Хақанұлы|Марғұлан]], М. Қадырбаев, А.Г. Медоев, Ж. Құрманқұлов, т.б. ғалымдар негізін қалаған. Өлкеде [[қола дәуірі]]нен бастап игерілген, қазір де кеңінен белгілі пайдалы қазбаларға бай аса ірі кен орталықтары бар. [[Археологиялық ескерткіштер]]дің негізгі топтары кен орындарынан алысырақ, солтүстікте жатқан [[Беғазы]], [[Қызыларай]] сияқты таулы-нулы өңірлерде. Көлдің солтүстік-шығысынан бастап [[Шыңғыстау]] жоталарына, [[Бақанас өзені]]нің аңғарына дейінгі аралықта [[қола]], ерте [[темір]] дәуірлерінің 30-дан астам ([[Тесіктас]], [[Қотанемел]], [[Жалғызтау]], т.б.) зираттары ашылды. Мұнда [[Андрон]] және [[Тасмола]] мәдениеттеріне қатысты құнды деректер табылды. [[Қола дәуірі]]не жататын [[Қотанемел-1]] зиратының 15-қоршауынан көптеген заттай деректермен қоса, жас балаларымен бірге жерленген әйел мүрдесі табылған, оның біреуі 2—3 айлық нәресте. Осында жас нәрестесін бауырына баса қойылған әйел жанында қойдың мойын сүйегінің табылуы [[қазақ]] [[әдет-ғұрып]]тарының түп-тамырының сонау көне замандардан бастау алатынына нақтылы дәлел бола алады. Ғалымдардың пікірінше, бұл — кейінгі қазақ заманына дейін жеткен “[[қалжа]]” дәстүрінің айғағы. Ертедегі қазақтар бала не ана қайтыс болғанда “[[қалжа]]” сүйекті қабірге бірге көметін болған. Алынған [[қола]] бұйымдардың химиялық құрамын зерттеу жергілікті тайпалардың [[металлургия]] өндірісімен көне дәуірлерден бастап-ақ айналысқанын, бұл саланың осы өлкелердегі кен орындарының (Саяқ тобы) негізінде дамығанын көрсетеді. Сонымен қатар [[Қазақстан]]ның басқа да аймақтарының ежелгі тайпалары [[Саяқ]]тың [[мыс]] рудасының қорытпаларын жергілікті білгір кеншілер мен ұста-құюшылардан көптеп алып отырған.
==Әдебиеттану==
*Қ а д ы р б а е в  М. К., Археологические раскопки в Северном Прибалхашье. Поиски и раскопки в Казахстане, А.-А., 1972;
*с о н ы к і, Курганы Котанэмеля. Первобытная археология Сибири, М., 1976
== Сыртқы сілтемелер ==
* http://kk.wikipedia.org/wiki/Сарыарқа
* http://library.ksu.kz/download/DBases/Ecology_of_the_CK/Files/Muhamedzanov.pdf
* http://www.madenimura.kz/books/DocLib/История/Margulan%205%20t/Margulan%205%20t.pdf
* http://www.alashainasy.kz/society/21080/
<ref name=source1>''[[Қазақ энциклопедиясы]]''</ref>

==Дереккөздер</span>==
<references/>

{{wikify}}

[[Санат:Қазақстан ғылымы]]


{{stub}}