Аполлон (ежелгі Грекия) бетінің бастапқы мәтінін қарау

{{мағына|Аполлон}}
[[Сурет:Belvedere Apollo Pio-Clementino Inv1015.jpg|thumb|Бельведер Аполлоны]]
'''Аполлон'''  ({{lang-grc|Ἀπόλλων}}) - ежелгі грек<ref>Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.1. С.92-96; Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т.1. С.133-134; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 3, 2 далее</ref>, [[рим мифологиясы]] мен [[паганизм|дініндегі]] ем, сәуегейлік, данышпандық, өнер, күн тәңірі; [[Зевс]] пен [[Летон]]ың (Латондар) баласы, [[Артемида]]ның (Ай) інісі (егіздің сыңары). Кейде оның атын ''Феб'' ({{lang-grc|Φοῖβος}} - "нұрлы"), кейде ''Мусагет'' ({{lang-grc2|Μουσηγέτης}}- музаның серігі)  деп атаған.

== Өмірбаяны ==
Зевс пен Летоның баласы, Артемиданың егіз-сыңары, [[Титандар]]дың - [[Кей]] мен [[Фиба]]ның немересі, Аполлон [[Делос аралы]]нда айдың жетінші күні туған<ref>Гесиод. Труды и дни 771</ref>. Миф бойынша, Аполлон туғанда бүкіл аралға күн нұры төгіліп жаулап кеткен.

Жеті айлық болып жетілмей туған<ref>Схолии к Каллимаху. Гимны IV 251 // Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.408</ref><ref>Каллимах. Гимны IV 250—252</ref>  Аполлонды анасы сүтпен емізбеген, Фемида оны шәрбәт пен амброзиямен асыраған <ref>Гимны Гомера I 123—125</ref>. Гефест оған сыйлыққа садақ оғын берген<ref name="Гигин. Мифы 140">Гигин. Мифы 140</ref>.

[[Пифон]]ның өгіздерін бағып жүріп <ref>Схолии к Пиндару. Пифийские песни Введение // Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.412</ref>, тез өсіп-есейген Аполлон (туғаннан кейін 4-ші күні<ref name="Гигин. Мифы 140"/>) Дельфиний жыланын өлтіреді. Ол жылан бүкіл Дельфыны бүлдіріп, ойран қылатын жылан екен мыш. Осы, тағы басқа жақсы істері үшін Дельфының тұрғындары Аполлонның данқын шығарып,  құрметтейді.

4 жасында Делос аралында Аполлон Артемида өлтірген кербұғылардың мүйіздерінен  ғибдатхана салады<ref>Каллимах. Гимны II 58-64</ref>.

== Негізгі мифтер ==
[[Сурет:Apollo Saurocton Louvre.jpg|thumb|right|200px|Аполлон]]
* Аполлон өз садағымен Титий Алыпын өлтірген (Лето мен Зевске сөз тигізген үшін). Басқа да титандар мен алыптармен шайқасқа түскен.
* Алыптарды өлтірген үшін Зевс оны 1 жылға қарапайым адамның  қарамағына жібереді<ref>Гесиод. Перечень женщин, фр.54b М.-У.</ref>  (басқа нұсқада - 8 жылға<ref>Схолии к Еврипиду. Алкестида 1 // Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.418</ref> ). Фессалия патшалығындағы Адметтің<ref>Гигин. Мифы 49; Драконций. Похищение Елены 206—210</ref>  мал падаларын Геракл мен бірге бағып жүріп патшаның әйелі Алкестаны өлімнен құтқарған.
* [[Посейдон]]мен бірге [[Троя қаласы]]ның қабырғаларын көтерген<ref>Гесиод. Перечень женщин, фр.235 М.-У.</ref><ref>Гомер. Илиада XXI 441—457</ref>.
* Аполлон мен Артемиданың садақ оқтары қарияларды кенет өлімге ұшыратады, кейде себепсіз өлітреді. Троя соғысында Аполлон троялықтарға көмектеседі: оның  садақ оқтары ахейлардың әскери лагерін 9 күндік обаға ұшыратады. Партоклдың өлтіруінде және [[Ахилл]]дың өлтіруіне париспен бірлесіп көзге көрінбей қатысады.
* Артемида екеуі [[Ниоба]]ның балдарын өлтіреді. Музакалық сайыста [[Марсий]] [[сатир]]ды жеңеді, осыған ашуланған Марсий Аполлоннан терісін сыдырып тастайды.
* Қиратып өлтіретін қасиеттерімен бірдей Аполлонның емшілік қабылеті де болған. Дәрігер, көмекші, қорғаушы, ол Пелопонесс соғысында обаны тоқтаттқан. Бірінші болып көзді емдеген<ref>Гигин. Мифы 274</ref>. Аполлонның емшілік күшін күннің күшімен салыстырған.
* Паннан көріпкелдікті үйренген Аполлон Кассандраға өзінің батасын беріп, оны да сәуегейлікке бағыттаған.
* Аполлон - әулие, бақсы. [[Кіші Азия]] мен [[Италия]]ның көптеген киелі жерлерінің негізін салушы болған.
* Аполлон - музыкантта болған. Өзінің [[кифара]]сын ол [[Гермес]]тен бір табын сиырларына ауыстырып алған. Әншілер мен музыканттардың қамқоршысы, Аполлон өзіне ешкімді теңемей, жарысқысы келген адамды қатты жазалаған. Бүкіл әншілер Аполлон мен Музадан тараған<ref>Гесиод. Теогония 94-95</ref>.
* Көктемде және жазда Дельфыда тұрған Аполлон, күзде аппақ аққуларды жегіп, колесницамен Гипербореяға анасының туған жеріне кетеді.

Олимпиадада Аполлон жүгіруден  Герместі жеңіп, жүдырықтасып төбелесуде Павсанийді жеңген.

* Аполлон Пелая мен Фетиданың тойында өлең айтқан.
* Аполлонға табыну салты, шамасы, Кіші Азиядан Грекияға, одан Римге тараған болу керек.

= Дереккөздер =
<references/>

[[Санат:Ежелгі грек мифологиясы]]