Тоқта бек

Тоқта Бек - Тудур білге Шығынның ұлы. Ол ғасырда үш тайпалық меркіт одағының Үдуд меркіт тайпасын басқарған. «Бек» атануымен бірге билікті өз қолына алды. Тоқта бек 12-13 ғасырларда меркіттің өз Ордасын құрды. Сол кездегі оның әскері, негізінен, құралайды көзге атқан мергендерден құралған. Меркіттер мен моңғол тайпаларының арасынлда жалпы жақын туыстық байланыстар болса да, екі жақ өзара жиі жауласқан. Екі елдің шайқасуынан 1153-1154 жылдары Меркіт батыры Алып Шиледудің қоңыраттардан айттырып алған келіншегін Есугей баһадүрдің тартып алуы себеп болды. Бұл оқиға кезінде меркіттердің жүрегің жаралап, кек алуға итермеледі. Содан жылы күзде меркіттер Темучиннің жаңа үйленген келіншегі Бөртені тартып алып, Есугей әулетін түгелдей қаңғыртып қояды. <ref>Қазақстан балалар энциклопедиясы</ref>