Модерн

Қазақстан Энциклопедиясы жобасынан алынған мәлімет

Сурет:Mucha-Maud Adams as Joan of Arc-1909.jpg
Альфонс Муха.
Мод Адамс как Жанна д’Арк. Афиша 1909 жыл

Модерн<ref>ОрыАҚШ-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006. - 569 б. ISBN 9965-808-89-9</ref> , модерн стилі (Үлгі:Lang-fr – ең жаңа, қазіргі) – XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың басында Еуропа және Америка елдері өнерінде орын алған стильдік ағым.

Модерн Бельгия, Ұлыбритания мен АҚШ-та – “жаңа өнер”, Германияда – “югенд-стиль”, Австрияда – “сецессион стилі”, Италиядалиберти стилі”, Испанияда – “модернизм” деген атпен белгілі.

Ол символизм мен эстетизм идеяларын, Ф.Ницшеніңөмір философиясын” дамытты.

Модерн өкілдерінің (У. Морристің социалдық утопиясына сүйенген бельгиялық археологиялық әрі дизайнер Х.К. ван де Велде) пікірлеріне қарағанда ол қоғам құруға ықпал жасарлық жаңа өмір стилі, адам баласына эстетикалық ләззат алар орта мен тұрмыс жағдайын туғызу, байырғы дәстүрден бөлек, қазіргі конструкцияларды пайдалану арқылы өнерге жаңа жол салу болып табылады.

Модерн стильдегі архитектура

Модерннің негізгі принциптері – қоғамға сай ғимараттар тұрғызу, өнер арқылы дүниені өзгертуге талпыныс жасау. Модерн XX ғасырда архитектураның дамуына елеулі ықпал жасады. Ол сәулет өнеріне конструкциялықты, көркемдік бірлікке, функциялыққа негізделген еркін жобалауды, жаңа құрылыс материалдарын (темір, бетон, шыны, табиғи тас, жылтыр кірпіш, жұқа тақтай, кенеп) жан-жақты пайдалануды әкелді.

Қала салу ісіндегі бір жүйелілік пен Сурет:Симметриялыққа модерн сәулетшілері алдыңғы жағы әр түрлі ғимараттарды кеңістікке еркін орналастыруды қарсы қойды. Жаңа техника әкелген түр тудырудың мол мүмкіндігі ғимарат бейнесін көркейте түсудің басты құралына айналды.

XX ғасырдың бас кезіндегі кейбір сәулетшілер функционализмді ерекше құптап, ғимарат қаңқасын әсерлей (Германияда П.Беренс, Австрияда О.Вагнер, Францияда Г.Перре, Россияда Ф.О. Шехтель салған ғимараттар) түсуге ден қойды.

Модерн стилінде өрнек салу затты әсемдеумен қатар оның композициялық құрылымын қалыптастыру құралы болып табылады. Бельгия сәулетшілері салған ғимараттар интерьеріндегі толқынды сызық пен өрнек тынысты кеңейтіп, еңсені көтере түседі.

Қондырғылы, сән және қолданбалы өнердің бір-бірімен астаса дамуы – модерн стиліне тән қасиеттің бірі. Ол графикадан да орын алды. Бұл саладағы белгілі суретшілер:

Шойын құю

Модерн стильдегi интерьер

Жиhаздың дизайны және интерьердiң заттары

  • Луи Мажорель (Louis Majorelle), Эмиль Галле (Emile Galle), Эмиль Андре (Emile André), Эжен Валлен (Eugène Vallin), Камил Готье (Camille Gauthier), Жак Грубер (Jacques Gruber) — Франция;
  • Рихард Римершмид (Richard Riemerschmid) — Германия;
  • Гюстав Бови (Gustave Serrurier-Bovy), Хенри Ван де Вельде (Henry Van de Velde) — Бельгия;
  • Тонет (Thonet), Коломан Мозер (Koloman Moser) — Австрия;
  • Франтишек Билек (Frantisec Bilek) — Чехия;
  • И. А. Фомин — Ресей.

Қолданбалы және станокты көркемөнер

thumb|right|80px|Ваза мастерской братьев Дом, Школа Нанси, ок. 1900 года

Көркем шыны

Ыдыс, керамика

  • Тед Сикорский (Tade Sikorski & Zsolnay Vilmos (ZSOLNAY ART POTTERY) — Венгрия;
  • Огюст Делаэрш (Auguste Delaherche), Клеман Массье (Clement Massier), Александр Биго (Alexandre Bigot) — Франция;
  • Königliche Porzellan-Manufaktur Berlin (Хандық фарфор мануфактурасы, Берлин, Германия)
  • VILLEROY & BOCH — Германия.

Витраж конструкциялары

Iсмерлiк, металл, оймалау

Кітап ісі

Афиша, литография, плакат шеберлері

Кiтап иллюстрациясы және графика

Кескіндеме мен мүсін өнері

Кескіндеме мен мүсін өнерінде модерн стилі символизммен тығыз байланыста бола отырып, өз алдына көркемдік жүйе жасауға ұмтылды. Дегенмен ол XIX ғасырдағы дәстүрлі үлгіден алшақтап, шарттылыққа негізделген жаңа еуропалық ағымға бой ұрды. Бұл салада понтавен мектебі (П.Гоген бастаған) елеулі рөл атқарды. Модерннің кескіндеме мен мүсін өнері саласындағы белгілі өкілдері:

Суретшілер

Модерн қол өнері бұйымдары мен үй жиһаздарын жасауда елеулі жетістіктерге жетті. Қазіргі кезеңде Қазақстан сәулетшілері модерн мен дәстүрлі архитектуралық жетістіктерді ұштастыра отырып, модернді дамытуда үлкен жетістіктерге жетті (қонақ үй, жоғарғы оқу орны ғимараттары, т.б.).<ref>Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007.

ISBN 9965-32-491-3</ref>

Дереккөздер

<references/>

{{#invoke:Message box|ambox}}{{#if:||{{#if:||}}}}


{{#ifeq:|Үлгі

| Бұл үлгі мақалаларды автоматты түрде Үлгі:C қосады. {{#ifeq:Модерн|Документация||}}{{#if::Санат:Үлгілер:Аяқталмаған мақалалар|}} |{{#if:||{{#if::Санат:Үлгілер:Аяқталмаған мақалалар|}}}} }}