Ізғұтты Мұхамеджанұлы

Қазақстан Энциклопедиясы жобасынан алынған мәлімет

Ізғұтты Мұхамеджанұлы (1830, қазіргі Шығыс Қазақстан облысы Тарбағатай ауданы Қарғыба өзеннің бойы – 1887, Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданы Ақшоқы қыстағы) – батыр, ел билеушісі.

Абайдың әкесі Құнанбайдың асырап алған інісі. Шын аты – Бақтыбай. Найман ішінде қаракерейдің мұрын руының тоқабай тармағынан. Құнанбайдың туған қарындасы Тайбала осы тоқабай ішіндегі Нұран деген байдың баласы Мұхамеджанға (Сақау) ұзатылған. Бірнеше жылдан кейін апасын іздеп барған Құнанбайға Тайбаладан туған он жасар шамасындағы жиені Бақтыбайды аманат ретінде береді. Бақтыбай Шыңғыстауға барған жылы жазда Абай туып, соған байланысты Құнанбай Бақтыбайдың есімін Ізғұтты деп өзгертеді, арнайы той жасап, өзіне әрі бала, әрі өкіл іні етеді. Ізғұтты жастайынан батыр тұлғалы, ақылды, жұрт қамқоры болып өседі, ел билігіне араласып, үлкен беделге ие болады. 1875 ж. Құнанбай Меккеге қажылық парызын өтеу үшін Ізғұттыны бірге ертіп барған. Осы сапарда Ізғұтты Құнанбайдың ең сенімді серігі ретінде танылып, “Кіші қажы” атағын алып қайтты. Құнанбай Меккеде бірнеше ай бөгеліп, Тәкие (қонақ үй) салдырған кезде көп көмек көрсетеді. Денесі Ақшоқыдағы Құнанбай зиратына жерленген. М.Әуезовтің “Абай жолы” роман-эпопеясында І. негізгі кейіпкерлердің бірі ретінде суреттеледі.<ref>Қазақ Энциклопедиясы, 9 том</ref><ref>Бейсенбаев М., Абай және оның заманы, А., 1988;</ref> <ref>Абай. Энциклопедия, А., 1995;</ref> <ref>Сапаралы Б., Құнанбай қажы, А., 1995;</ref> <ref>Алтынбаев І., Жұмахан Е., Ақсуат, А., 1998.</ref>

Дереккөздер

Үлгі:Дереккөздер