Қара сұлы бетінің бастапқы мәтінін қарау

{{taxobox
|name = Қара сұлы
|image = Avena May 2010-3.jpg
|regnum = [[Өсімдіктер]]
|unranked_divisio = [[Гүлді өсімдіктер]]
|unranked_classis = [[Дара жарнақтылар]]
|unranked_ordo = [[Commelinids]]
|ordo = [[Poales]]
|familia = [[Астық тұқымдасы|Poaceae]]
|subfamilia = [[Pooideae]]
|tribus = [[Aveneae]]
|genus = ''[[сұлы|Avena]]''
|species = '''''A. fatua'''''
|binomial = ''Avena fatua''
|binomial_authority = [[Carl Linnaeus|L.]]
}}
'''Қара сұлы'''<ref>Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5</ref> ({{lang-la|Avena fatua}}) – [[Астық тұқымдасы|астық]] тұқымдасының [[сұлы]] туысына жататын бір жылдық шөптесін [[өсімдік]].

== Ботаникалық сипаты ==
* Биіктігі 120 см-дей, сабағы тік, жапырағы ұзын, [[таспа]] тәрізді, 2-3 гүлден топталып өседі.
* [[Гүлшоғыр]]ы - сыпыртқы.
* [[Тұқым]]ы арқылы өсіп-өнеді. [[Маусым]]-[[шілде]] айларында гүлдеп, [[жеміс]]і піседі.
* Дәнегі піскен кезде тез төгіледі. Бір түп өсімдікте 600-дей [[дәнек]] болады.

== Өсетін жері мен таралу аймағы ==
[[Қазақстан]]ның барлық жерлерінде тараған, тек [[Тәлімі Жер|тәлімі жер]]лерде өспейді. Қазақстанның [[солтүстік]] [[аудан]]дары үшін ең [[зиян]]ды [[арамшөп]]тің бірі. Көк майса кезінде [[мал]]ға жақсы [[пішен]].

== Егістікке зиянды әсері ==
Қара сұлы - тамыры тереңге кететін арамшөп. Жаздық дақыл егістігінде қалың өседі, егістіктің топырағын кептіреді. [[Астық]]тың [[сапа]]сын төмендетеді.
<br />
Қара сұлы сұлыға өте ұқсас. Егер егілген ақ сұлыны жөндеп күтпесе, ол қара сұлыға - арамшөпке айналып кетеді. Ақ сұлы сабағының шашағындағы ақ сұлы дәндерінің ішінен қара сұлы дәнін де табуға болады. Қара сұлы мен ақ сұлының бір-бірінен негізгі айырмашылығы -  жемістерінің ([[дән]]дерінің) құрылысында. Ақ сұлы дәнінің қабыршақтары жұмсақ, дәндері ірі, қоректік заттар көп; орып және басып алғанша дәндері сабағының басынан өз бетінше түспейді және төгілмейді. Қара сұлы дәнінің - қабыршағы тығыз және қара-қошқыл болады, пісісімен дәндері сабағынан төгіліп түседі. Қабыршақтарының бірінде, [[бетеге]]нікі сияқты, ширатылған қылтығы болады. Ылғал тигенде қылтық жазылып кетеді, кепкен кезде қайтадан ширатылады. Қылтығы біресе - ширатылып, біресе - жазылып кетудің арқасында қара сұлының жемісі жорғалап жүріп, жер бетіне тарала бастайды. Егер столдың үстіне бір шымшым қара сұлы төгіп, үстіне азырақ [[су]] себетін болса, олар жан-жаққа қарай, ширатыла баяу қозғалып, бет-бетімен кетеді.<ref>Қазақстанның өсімдіктері мен жануарлары. Б. Муханов, Т.Мұсақұлов, Н. Суворов. Қазақтың Мемлекеттік оқу-педагогикалық баспасы, Алматы. 1963</ref>

== Күрес шаралары ==
Егістікке зиянды әсеріне қарсы күрес:
* тұқымды тазарту;
* жерді сыдыра және терең жырту;
* [[ауыспалы егіс]] жүйесін дұрыс орындау;
* [[гербицидтер]]ді қолдану.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Астық тұқымдасы]]
[[Санат:Қазақстан флорасы]]