Пирит бетінің бастапқы мәтінін қарау

[[Сурет:Pyrite from Ampliación a Victoria Mine, Navajún, La Rioja, Spain 2.jpg|thumb|Пирит]]

'''Пирит''' ({{lang-el|pyrіtes lіthos}} — отты тас) — Ашық сары түсті, көбінесе текше кристалдар түрінде ұшырасатын минерал — темір сульфиді. Табиғатта ең жиі кездесетін сульфид болып табылады. Синонимі — күкіртті колчедан; темір колчеданы.<ref>Мұнай және газ геологиясы терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. Жалпы редакциясын басқарған Қазақстанға еңбегі сіңген мұнайшы — геологтар Т.Н. Жұмағалиев, Б.М. Куандықов, [[2000]]. — 328 бет.</ref>

Химиялықформуласы: FeS<sub>2</sub> (Fe — 46,6%, S — 53,4%). Минералдың құрамына қоспа түрінде Cu, Au, As, Te, Se, т.б. кіреді. Кубтық сингонияда кристалданып, [[куб]], [[октаэдр]], куб-октаэдр, т.б. кристалдар түзеді. Түсі қоладай сары, жылтырлығы металл типтес, сызығы қара көк, жымдастығы нашар жетілген; қаттылығы 6 — 6,5, тығыздығы 5 г/см3, морт. Пирит — жер қыртысында ең көп таралған минералдардың бірі, жаратылысы эндогенді, экзогенді, метаморфты; электр тогын нашар өткізеді. Магмалық жыныстарда, скарндарда, гидротермалық желілерде [[халькопирит]], ал колчедандық және полиметалл кендерінде [[галенит]], [[сфалерит]], [[арсенопирит]], солғын кентастармен бірге шоғырланады. Пирит күкірт қышқылын (H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>) алуда қолданылады. Қазақстанда Бозшакөл, Ешкіөлмес, Жайрем, Зырянов, Іоңырат, Ырғыз, т.б. кен орындарында кездеседі.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VII том</ref>

<gallery  perrow=4 widths=160px heights=150px>
Сурет:Pyrite_-_disc.jpg|
Сурет:Pyrite-cubes.jpg|
Сурет:Pyrite-elba_hg.jpg|
Сурет:Bullypyrite.jpg|
</gallery>

==Дереккөздер==
<references/>

{{wikify}}

[[Санат:Сөздік]]
[[Санат:Мұнай және газ геологиясы]]
[[Санат:Терминология]]


{{stub}}