Мальта бетінің бастапқы мәтінін қарау

{{Мемлекет
 |Қазақша атауы          = Мальта Республикасы
 |Шынайы атауы           = {{lang-mt| Repubblika ta' Malta}}<br />{{lang-en| Republic of Malta}}
 |Атау септігі           = Мальта
 |Елтаңба                = Coat of arms of Malta.svg
 |Байрақ                 =  Flag of Malta.svg
 |Ұраны                  = 
 |Әнұранның аты          = L-Innu Malti
 |Аудио                  = 
 |lat_dir = N|lat_deg = 35|lat_min = 55|lat_sec = 0
  |lon_dir = E|lon_deg = 14|lon_min = 24|lon_sec = 0
  |region                 = MT
  |CoordScale             =250000
 |Картада                = EU-Malta.svg
  |карта тақырыбы        =
 |Картада2               = 
 |Үкімет түрі             = Парламенттік республика
 |Құрылды                 =
 |Тәуелсіздік күні        = [[21 қыркүйек]] [[1964 жыл]]
 |Тәуелсіздігін алды      = [[Ұлыбритания]]дан
|Тілдері             = [[Мальта тілі|мальташа]]<br />[[Ағылшын тілі|ағылшынша]]
 |Мемлекеттік діні        = католик
 |Астанасы                = [[Валлетта]]
 |Ірі қалалары            = [[Биркиркара]]
<!-- |Ірі қаласы          = -->
 |Басшы қызметі           = [[Мальта президенті|Президенті]]<br />[[Мальта премьер-министрлерінің тізімі|Премьер-министрі]]
 |Басшылары               = [[Джордж Абела]]<br />[[Джозеф Мускат]]
 |Жер аумағы              = 316
 |Жер аумағы бойынша орны = 185-ші
 |Судың үлесі             = 
 |Этнохороним             = 
  |Жұрты                  = 402 000
  |Халық саны бойынша орны     = 174-ші
  |Сарап жылы             = 
  |Санақ бойынша халық саны    = 
  |Санақ жылы             = 2006
  |Халық тығыздығы        =  1282
  |Тығыздық бойынша орны       = 
 |ЖІӨ                     = 9,3 млрд.
 |ЖІӨ сараптаған жылы     = 2011
 |ЖІӨ бойынша орны         = 
 |Жан басына шаққандағы ЖІӨ       = 27 700
 |Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны   = 53-ші
 |ЖІӨ (АҚТ)               = 
 |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы    = 
 |ЖІӨ (АҚТ) орны          = 
 |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ)       = 
 |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны  = 
 |ЖІӨ (номинал)           = 
 |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы         = 
 |ЖІӨ (номинал)бойынша орны             = 
 |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал)   = 
 |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны  = 
 |АДИ                     = 
 |АДИ жылдық есебі        = 
 |АДИ бойынша орны        = 
 |АДИ деңгейі             = 
 |Әуе компаниясы          = 
 |Валютасы                = [[еуро]]
 |Интернет үйшігі         = [[.mt]]
<!-- |Интернет үйшіктері  = -->
 |ISO                     = 
 |Телефон коды            = 356
 |Уақыт белдеуі           = +1
<!-- |Уақыт белдеулері    = -->
 |Түсініктемелер          = 
<!-- |Тусыз және елтаңбасыз  =* -->
<!-- |Әнұрансыз              =* -->
}}
'''Мальта''' ({{lang-mt|Malta}}, {{lang-en|Malta}}), ресми атауы — '''Мальта Республикасы''' ({{lang-mt|Repubblika ta' Malta}}, {{lang-en|Republic of Malta}}) — [[Жерорта теңізі]]ндегі [[Мальта топаралы]]нда орналасқан мемлекет. Жер аумағы 316 км². Халқы — 390 мың адам (2000). Негізінен [[мальталықтар]] (90%) тұрады. Астанасы — [[Валлетта]] қаласы. Ресми тілдері — '''мальта''', [[ағылшын]] тілдері. [[Британ Достастығы]]ның құрамындағы ел. [[Конституция]]сы бойынша елді [[президент]] басқарады. Жоғарғы заң шығарушы органы — [[бір палаталы парламент]]. [[Христиан діні]]нің [[католик]] тармағын ұстанады. Ұлттық мерекесі — 21 қыркүйек — [[Тәуелсіздік]] күні (1964). Ақша бірлігі — [[мальта лирасы]]. 
== Географиясы ==
Мальта екі ірі (Мальта, [[Гоцо]]) және бірқатар шағын аралдардан тұрады. [[Климат]]ы [[жерортатеңіздік]]. Жазы ыстық, құрғақ, қысы жұмсақ, жауын-шашынды, орташа температурасы қаңтарда 12°С, тамызда 25°С. Жылдық орташа [[жауын-шашын]] мөлшері 530 мм. Жер беті суларына тапшылық байқалады. Жерортатеңіздік климатына тән [[ксерофитті бұталы өсімдіктер]] басым. 
== Тарихы ==
<br />
[[Сурет:Malta 16 Mnajdra.jpg|thumb|left]]
Мальта аумағын б.з.б. 13 ғасырда [[финикиялықтар]] мекендеген. Б.з.б. 8 — 7 ғасырларда Мальтаға [[карфагендіктер]] еніп, б.з.б. 6 ғасырда оны толық бағындырды. Б.з.б. 218 жылы аралды [[римдіктер]] басып алды. 395 — 870 жылы Мальта Византияның қол астында болды. 870 — 1091 жылы [[араб]] үстемдігі  халықтың шаруашылық өміріне, мәдениеті мен тіліне үлкен әсер етті. 1092 жылы аралды нормандар жаулап алып, [[Сицилия]]ға қосты. 1530 жылы Мальтада [[иоаншылдар]] ордені бекітіліп, кейіннен [[Мальта ордені]] деп аталды. 16 ғасырда түрік әскерлері оларға әлденеше рет шабуыл жасады. 1798 жылы Мальтаны [[Франция]], 1800 жылы [[Ұлыбритания]] басып алып, [[әскери-теңіз базасы]]н орналастырды. 1921 жылы [[ағылшындар]] арал тұрғындарына өзін-өзі басқару құқын берді. 2-дүниежүзілік соғыстан кейін Мальтада [[ұлт-азаттық қозғалыс]] күшейді. 1947 жылы конституциясы қабылданды. 1958 жылы ағылшындарға қарсы бұқаралық қозғалыс өріс алып, аралда төтенше жағдай енгізілгеннен кейін 1947 жылғы конституцияның күші жойылды. 1953 жылы мұнда [[НАТО]]-ның Оңтүстік [[Еуропа]] аймағындағы біріккен [[әскери-теңіз күштерінің штабы]] орналасты. 1962 жылы Ұлыбритания Мальтаға өзін-өзі басқару құқын қайта берді, ал 1964 жылы ол Британ Достастығының шеңберіндегі [[тәуелсіз ел]] деп жарияланды. Сол жылы Мальта [[БҰҰ]]-ға мүше болды. 1974 жылы Мальта республикасы болып жарияланды, бірақ [[британ әскері]] 1979 жыды ғана аралдан шығарылды. 1987 жылы ел конституциясына Мальтаның ешқандай әскери блоктарға қосылмайтындығы туралы бап енгізілді.
== Экономикасы ==
<br />
[[Сурет:Валетта.jpg|thumb|[[Валетта]] жағалауы|left]]
Мальта экономикасының басты саласы [[транзиттік-транспорт]] операцияларын жүргізу және шетелдік [[туризм]]. [[Кеме]] жасау және жөндеу, тропикалық жемістер мен [[жүзім]] шаруашылығы жақсы дамыған. Елде [[тоқыма киім]],  [[аяқ киім]] тігу, [[машина]] жасау және [[химия]] саласы дамыған, электрондық аспаптар шығаратын кәсіпорындар бар. Ауыл шаруашылығы маңызды рөл атқармайды, [[азық-түлік]] тауарларының көбі шеттен әкелінеді. Негізгі сауда серіктестері: [[Германия]], [[Италия]], [[Ұлыбритания]], т.б.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VI том</ref>

{{Eуропа}}
{{MSG:Latinunion}}
{{WTO}}

== Дереккөздер ==
<references/>

{{wikify}}

[[Санат:Аралда орналасқан елдер]]


{{stub}}