Дәрі-дәрмек бетінің бастапқы мәтінін қарау

[[Сурет:Medikamente.jpg|thumb|right|200px|]]
'''Дәрі-дәрмек''' - емдік немесе алдын ала емдеу мақсатында колланылатын заттар немесе олардың қоспасы, ауруды емдеу және аурудан сақтандыру үшін қолданатын шипалы заттар.

== Тарихы ==
Дәрі-дәрмек адам баласына ертеден белгілі. Біздің жыл санауымыздан 4-5 ғ. бұрын грек дәрігері Гиппократ еңбегі жұртшылыққа  кеңінен тараған. Бұдан кейінгі медиуиналық еңбектер Рим дәрігері Галеннің есімімен  тығыз байланысты. Оның пікірінше,  табиғатта дайын тұрған Дәрі-дәрмек жоқ, бірақ өсімдік пен жануар организмінде  сол Дәрі-дәрмектерді  жасауға өте қажетті заттар бар. Гален сол шипалы заттарды бөліп ала бастады. Сөйтіп Дәрі-дәрмек жасау технологиялық әдісі күрделене берді. Атақты азиялық ғалым-дәрігер Ибн Синаның ғылыми мұра еңбегінде Дәрі-дәрмек мәселелеріне зор мән берілген. 

19 ғ-дың ортасында Фармокология ғылымы дамыды. Осыған байланысты аспирин, фенацитин, кокаин, ұйықтататын,  сезімсіздендіретін Дәрі-дәрмектер т.б. шыға бастады. 

== Дәрі-дәрмектін алынуа байланысты жіктелуі == 
Дәрі-дәрмектін алынуа байланысты 5 топқа бөлінеді:
# химиялық синтез өнімі
# тірі организмнен алынатын (антибиотиктер, кейбір витаминдер)
# дәрілік өсімдіктерден
# жануарлардан (гормональді, ферментті препараттар)
# мұнай, минералды тұздар, тас көмір т.б. жасалатын Дәрі-дәрмектін алынуа байланыстытер

== Дәрі-дәрмектін қолдануына байланысты жіктелуі ==
Қолдануына байланысты Дәрі-дәрмек бірнеше топқа бөлінеді. Мысалы, антибиотиктер, антисептикалық Дәрі-дәрмектер, қызу басатын Дәрі-дәрмектер, наркоз дәрілер, т.б. Бұл жіктелуді фармокологиялық жіктелуідеп атайды.

Бұдан басқа Дәрі-дәрмектер қолдану тәсіліне байланысты (ішке, сыртқа, тамырға құйылатын, бұлшық етке салынатын т.б.), шығару қалыпына байланысты (ұнтақ, таблетка, пилюля, микстура, тұнба, тұндырма, ерітінді, паста, крем, май тәрізді т.б.), т.б. жіктеледі. 

== Дәрі-дәрмектің жасалуы ==
Дәрі-дәрмектер фармацевтика зауыттарында жасалады, дәріханаларда дайындалады. 

== Дәрі-дәрмектің әсері ==
Дәрі-дәрмектің науқас адамға әсер ету күші  оның құрамына және науқастың жасына, жалпы жағдайына байланысты.

== Дәрі-дәрмектерді қолдану шарттары ==
Дәрі-дәрмектерді дәрігердің рұқсатымен белгілі мөлшерде тамақтану алдында немесе кейін  пайдалану керек. Бір науқасқа белгіленген Дәрі-дәрмекті басқа адам пайдалануға болмайды. Дәрігерді рұқсатысыз пайдаланған Дәрі-дәрмек адам организміне зиян келтіреді. Дәрі-дәрмекті үйде сақтағанда, бабалар ала алмайтын жерге қою қажет. Пайдалану мерзімі өткен дәріні тастау керек.

== Дәрі-дәрмек сот медицинасында ==
[[Сот медицинасы]]нда дәрі-дәрмектер адамдарға психикалық немесе физикалық әсер ету кабілетіне ие болды. Өз-өзіне қол салу мен өлтіру кезіндегі өлім себебі сапасына дәрі-дәрмек үлесінің маңызы зор болғанымен, бірак барлық осындай жағдайларда денсаулыққа зиян келтіру немесе өлімге душар ету негізгі мақсат болып табылмайды. Негізгі сарын өзінікі сияқты, өзге біреудін мінез-құлқына,[[допинг]] немесе [[есірткі]]ні пайдалана отырып, белгілі бір деңгейде әсер ету аркылы, оны [[психотропты]] немесе есірткілік заттардың көмегімен бағынышты, тәуелді немесе еркінен айыру көзделеді. Дәрі-дәрмектер тудырған әсерлер, көп жағдайда басқа қылмыстық әрекеттер кезінде, әсіресе [[автокөлік қылмыстары]]нда маңызды рөл ойнайды. Бұл жағдайда дозаны асыра қолдану, не оның болмауы немесе шүғыл кажетдәрі-дәрмекті бермеу елеулі маңызға ие болады. 

=== Дәрі-дәрмекпен улануды техникалық криминалистикалық дәлелдеу. ===
Дәрі-дәрмекпен улануды техникалық криминалистикалық дәлелдеуі көп қиындықтармен тығыз байланысты. Оқиға орнында табылған дәрі қораптары мен улану белгілері кұнды деректер бере алады. Әйтсе де көп жағдайларда, материалды [[соттық-химиялық зерттеу]] кезінде белсенді заттар мөлшерінің тым аз болатыны соншалықты, зиянын тигізген компонентті ұзақ уакытқа созылған, күрделі сараптаулар нәтижесінде ғана байқап, анықтау мүмкін болады.<ref>Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық.- Алматы: Жеті жарғы, 2008. ISBN 9965-11-274-6</ref>


==Дереккөздер==
<references/>

[[Санат:Медицина]]
[[Санат:Фармацевтика]]