Нұсқалар арасындағы айырмашылық: "Артық Сарыханұлы"
Қазақстан Энциклопедиясы жобасынан алынған мәлімет
ш (Бот: Санат:А дегеннен аластатты) |
ш (12 түзету) |
||
| (6 қатысушының арадағы 8 түзетуі көрсетілмеген) | |||
| Жол нөмірі 1: | Жол нөмірі 1: | ||
| − | '''Артық | + | '''Артық Сарыханұлы ''' (шамамен 11 ғ-дың 2-жартысы — 12 ғ-дың 1-жартысы) — [[қыпшақ]] ханы, әйгілі қолбасы, батыр.<ref>Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х</ref> Орыс жылнамаларында “половецтердің Шарухан ([[Сарыхан]]) әулетінен шыққан Отрок хан” деп те аталады. Ержүрек қыпшақ жауынгерлерін әлем патшалары өздерінің таңдаулы әскери жасағына айналдыру дәстүрі әбден орныққан заманда Мысыр, Византия, Венгрия, Еуропа мен Азия елдерінің билеушілері қыпшақтарды қалқан етіп ұстап, қаһарлы күш ретінде пайдаланды. Кезінде Батысқа жөңкіген қыпшақтар 1116 ж. Еділді бетке алып ежелгі қонысына қайта жылжығанда Артық хан Дөң (Дон) өз. аймағында жауға тосқауыл жасады, Киев князі Вл. [[Мономах]]тың әскерімен кескілескен ұрыс жүргізді. 1118 ж. [[Грузия]] (Гүржістан) патшасы Давид ІV-нің (Дәуіт, Давид — құрылысшы) арнайы шақыруымен қыпшақ ханы Артық 45 мың атты әскермен Қап тауына келіп, Гүржістанды басқыншылардан азат етті. 1112 ж. Дидгори айқасында Артықтың 45 мың сарбазы Дәуіттің 15 мың әскерімен бірігіп, 300 мыңдық парсы қолына соққы берді. Грузиндер тарихында айрықша орын алған осы шайқастың нәтижесінде Грузия ұлттық тәуелсіздік алды. Артық Тұрантоқты атты қызын Дәуітке берді. Артық хан Қап тауында 8 жыл тұрып Дешті Қыпшаққа қайтты. “Кісі елінде сұлтан болғанша, өз еліңде ұлтан бол” деген сөз А-тан қалғандығы жөнінде деректер бар. Артықтың баласы Қоншақ орыстың “Игорь полкы туралы жырындағы” басты тұлғалардың бірі. <ref>Әдеб.: Гамсахурдиа К., Давид строитель, Тбилиси, 1974; Сүлейменов О., АЗИЯ. Ізгі ниетті оқырман кітабы, Артық, 1992; Гумилев Л.Н., Древние тюрки, М., 1993.</ref> |
| − | + | ==Дереккөздер== | |
| − | [[Санат:Қазақ | + | <references/> |
| + | {{stub}} | ||
| + | {{wikify}} | ||
| + | {{Суретсіз мақала}} | ||
| + | [[Санат:қыпшақтар]] | ||
| + | [[Санат:Туған жылы белгісіздер]] | ||
| + | [[Санат:Қайтыс болған жылы белгісіздер]] | ||
| + | [[Санат:Қазақ хандары]] | ||
| + | [[Санат:Қазақ батырлары]] | ||
| + | [[Санат:Қолбасшылар]] | ||
17:20, 2017 ж. сәуірдің 14 кезіндегі нұсқасы
Артық Сарыханұлы (шамамен 11 ғ-дың 2-жартысы — 12 ғ-дың 1-жартысы) — қыпшақ ханы, әйгілі қолбасы, батыр.<ref>Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х</ref> Орыс жылнамаларында “половецтердің Шарухан (Сарыхан) әулетінен шыққан Отрок хан” деп те аталады. Ержүрек қыпшақ жауынгерлерін әлем патшалары өздерінің таңдаулы әскери жасағына айналдыру дәстүрі әбден орныққан заманда Мысыр, Византия, Венгрия, Еуропа мен Азия елдерінің билеушілері қыпшақтарды қалқан етіп ұстап, қаһарлы күш ретінде пайдаланды. Кезінде Батысқа жөңкіген қыпшақтар 1116 ж. Еділді бетке алып ежелгі қонысына қайта жылжығанда Артық хан Дөң (Дон) өз. аймағында жауға тосқауыл жасады, Киев князі Вл. Мономахтың әскерімен кескілескен ұрыс жүргізді. 1118 ж. Грузия (Гүржістан) патшасы Давид ІV-нің (Дәуіт, Давид — құрылысшы) арнайы шақыруымен қыпшақ ханы Артық 45 мың атты әскермен Қап тауына келіп, Гүржістанды басқыншылардан азат етті. 1112 ж. Дидгори айқасында Артықтың 45 мың сарбазы Дәуіттің 15 мың әскерімен бірігіп, 300 мыңдық парсы қолына соққы берді. Грузиндер тарихында айрықша орын алған осы шайқастың нәтижесінде Грузия ұлттық тәуелсіздік алды. Артық Тұрантоқты атты қызын Дәуітке берді. Артық хан Қап тауында 8 жыл тұрып Дешті Қыпшаққа қайтты. “Кісі елінде сұлтан болғанша, өз еліңде ұлтан бол” деген сөз А-тан қалғандығы жөнінде деректер бар. Артықтың баласы Қоншақ орыстың “Игорь полкы туралы жырындағы” басты тұлғалардың бірі. <ref>Әдеб.: Гамсахурдиа К., Давид строитель, Тбилиси, 1974; Сүлейменов О., АЗИЯ. Ізгі ниетті оқырман кітабы, Артық, 1992; Гумилев Л.Н., Древние тюрки, М., 1993.</ref>
Дереккөздер
<references/>
| Мақала бастамасы | {{{article}}}}} мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.{{#if::Санат:Үлгілер:Аяқталмаған мақалалар| Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.}} |
| Бұл үлгі мақалаларды автоматты түрде Үлгі:C қосады. {{#ifeq:Артық Сарыханұлы|Документация||}}{{#if::Санат:Үлгілер:Аяқталмаған мақалалар|}} |{{#if:||{{#if::Санат:Үлгілер:Аяқталмаған мақалалар|}}}} }} {{#invoke:Message box|ambox}}{{#if:||{{#if:||}}}} {{#invoke:Message box|ambox}}{{#if:||{{#if:|[[Санат:Еш медиа файлы жоқ мақалалар/{{{1}}}]]|}}}}
