Сай-Өтес эксперименті
Сай-Өтес эксперименті (ресми емес атауы Маңғышлақ) – кеңес үкіметінің өндірістік мақсаттағы термоядролық жарылыстары (мақсаты шөлейт, құрғақ жерлерде су қорын жинауға арналған үлкен ойық жасау болатын) болып табылады.
Эксперимент 1969-1970 жылдары жүргізілген және бірнеше жерасты жарылыстары болған. Құжаттар бойынша, экспериментті атқару Орташа машинажасау министрлігіне жүктеліп, Сай-Өтес ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 100-115 шақырым жерден (қазіргі Маңғыстау облысы) эксперимент өткізуге орын бөлінген<ref name="Strategy Soil displacement">Үлгі:Cite web</ref>
Осы жобаның аясында үш сынақ өткізілген. Екі жарылыстың нәтижесінде эксперимент ішінара орындалып, жер беті аздап шұңқырайған<ref>И. А. Ахтамзян, Ядерный фактор в Центральной Азии, Южный фланг СНГ. Центральная Азия — Каспий — Кавказ: возможности и вызовы для России = The Cis Southern flank. Central Asia — Caspian — Caucasus: hrospects and challenges for Russia, М., Логос, 2003, isbn 5-94010-232-8, 201 бет</ref>. Бірақ эксперимент табысты болмады. Себебі жерастындағы тау жыныстары жарылған кезде бірақ үгітіліп кетпей, жиналған су кесек тастардың арасынан тоқтамай ағып кете берді<ref name="Yablokov">Үлгі:Cite web</ref>.
| Сынақ саны | Мерзімі мен Үлгі:Comment | Сынақ өткізілген мекендер координаталары | Шұңқыр тереңдігі | Қуаттылық күші | Түсініктемелер |
|---|---|---|---|---|---|
| № 313 Сынақ Үлгі:Comment |
6 желтоқсан 1969 жыл 10:00 |
Скважина № 2Т Үлгі:Coord |
410 м | 30 кт | Орта-Бұлақ кен орнындағы апатты ликвидациялауға В. С. Лебедев пен В. А. Разуваевпен қолданылған заряд. |
| № 329 Сынақ Үлгі:Comment |
12 желтоқсан 1970 жыл 10:00 |
Скважина № 6Т Үлгі:Coord |
740 м | 80 кт | Шұңқыр пайда болған жоқ. |
| № 331 Сынақ Үлгі:Comment |
23 желтоқсан 1970 жыл 10:00 |
Скважина № 1Т Үлгі:Coord |
500 м | 75 кт |
