Сай-Өтес эксперименті

Сай-Өтес эксперименті (ресми емес атауы Маңғышлақ) – кеңес үкіметінің өндірістік мақсаттағы термоядролық жарылыстары (мақсаты шөлейт, құрғақ жерлерде су қорын жинауға арналған үлкен ойық жасау болатын) болып табылады.

Эксперимент 1969-1970 жылдары жүргізілген және бірнеше жерасты жарылыстары болған. Құжаттар бойынша, экспериментті атқару Орташа машинажасау министрлігіне жүктеліп, Сай-Өтес ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 100-115 шақырым жерден (қазіргі Маңғыстау облысы) эксперимент өткізуге орын бөлінген<ref name="Strategy Soil displacement">Үлгі:Cite web</ref>

Осы жобаның аясында үш сынақ өткізілген. Екі жарылыстың нәтижесінде эксперимент ішінара орындалып, жер беті аздап шұңқырайған<ref>И. А. Ахтамзян, Ядерный фактор в Центральной Азии, Южный фланг СНГ. Центральная Азия — Каспий — Кавказ: возможности и вызовы для России = The Cis Southern flank. Central Asia — Caspian — Caucasus: hrospects and challenges for Russia, М., Логос, 2003, isbn 5-94010-232-8, 201 бет</ref>. Бірақ эксперимент табысты болмады. Себебі жерастындағы тау жыныстары жарылған кезде бірақ үгітіліп кетпей, жиналған су кесек тастардың арасынан тоқтамай ағып кете берді<ref name="Yablokov">Үлгі:Cite web</ref>.

Сынақ саны	Мерзімі мен Үлгі:Comment	Сынақ өткізілген мекендер координаталары	Шұңқыр тереңдігі	Қуаттылық күші	Түсініктемелер
№ 313 Сынақ Үлгі:Comment	6 желтоқсан 1969 жыл 10:00	Скважина № 2Т Үлгі:Coord	410 м	30 кт	Орта-Бұлақ кен орнындағы апатты ликвидациялауға В. С. Лебедев пен В. А. Разуваевпен қолданылған заряд.
№ 329 Сынақ Үлгі:Comment	12 желтоқсан 1970 жыл 10:00	Скважина № 6Т Үлгі:Coord	740 м	80 кт	Шұңқыр пайда болған жоқ.
№ 331 Сынақ Үлгі:Comment	23 желтоқсан 1970 жыл 10:00	Скважина № 1Т Үлгі:Coord	500 м	75 кт