Қазақстан сыртқы саясаты

ҚР-ның сыртқы саясатының конституциялық негіздері.

ҚР-ның сыртқы саясатының конституциялық негізін, ең алдымен, Қазақстан Республикасының 30.08.1995 жылдағы референдумда қабылданған мемлекеттік негізгі заңы – ҚР-ның Конституциясы болып табылады.

ҚР-ның Конституциясының 4-бабында: «республика бекiткен халықаралық келiсiмшарттар оның заңдарының алдында басымдылық алады және тiкелей қолданылады, халықаралық келiсiмшартты қолдану үшін жаңа заң шығару керек болатынын жағдайлардан басқа». Басқа ешқандай құқықтық жағдайлар оған қайшы бола алмайды.

Конституциядан басқа да заңдар тізімінің маңызы зор: «Халықаралық келісімдер туралы», «Дипломатиялық қызмет туралы», «мемлекеттік шекара туралы».

ҚР-ның сыртқы қатынастарының органдарының жүйесi.

Сыртқы қатынастардың органдары – бұл оның территориясы мен басқа да елдерде сыртқы саяси мақсаттарын бейбіт, халықаралық құқықпен ескертілген жолдармен жететін және мемлекетті оның басқа мемлекеттермен және басқа да субъектілермен ресми қатынасын, мемлекеттің және де мекемелер мен елден тыс жерлердегі азаматтарының құқық қорғау мен заңды мүдделерін көрсететін органдар.

Бүкіл елдердің сыртқы қатынастық органдары екі үлкен топқа бөлінеді – ішкі мемлекеттік(орталық) және шетелдік.

Сыртқы қатынастық ішкі саяси органдар әрқашан сол мемлекеттің территориясында болады және өзі екі топқа бөлінеді: конституциялық және мамандандырылған. Біріншісі жеке мемлекетпен автономды түрде пайда болады. Олардың бар болуы олардың өкiлеттiктерiнiң көлемiн анықтаған мемлекеттiң Конституциясымен тiкелей ескерiлген. Екіншісінің пайда болуы ішкі құқықтық актілермен рәсімделеді, бірақ та олардың шығуының өзі белгілі бір деңгейде сол халықаралық келісімдерге тәуелді, соның негізінде осы мемлекет, оның мүшесі бол тұра, сыртқы саяси қатынастарын бір нақты облыста жүзеге асырады. Кейде бұл органдарды «конвенционды» деп атайды, бірақ бұл сылтау болып табылмайды.

Сыртқы қатынастық ішкі мемлекеттік органдарға жоғарғы құқықтық орган(парламент), мемлекет басшысы, үкімет, үкімет басшысы, сыртқы істер мекемесі жатады. Бұл органдар түбегейлі сыртқы қатынастық саяси нұсқаларды, олардың ұйымдасуын және олардың әрекеттерін тәртіпке салуын жүзеге асырады.

Нақты ішкі саяси сыртқы қатынастық органдар азды-көпті оның тек қана бір сыртқы байланысын кең аймақта көрсетеді.

Мысал ретінде сыртқы сауда министрлігі бола алады. Бұл көп мемлекеттердің құрылымында бар. Бұл мемлекеттің сыртқы экономикалық экспорт-импорттық байланыстармен нақты басшылықты жүзеге асырады. Басқа да министрліктер мен мекемелер ішкі мемлекеттік заңнама қойған шектеулермен нақты сыртқы қатынастық ішкі мемлекеттік орган бола алады. Сыртқы қатынастық шетелдік мемлекеттік органдар екі топқа бөлінеді – уақытша және тұрақты. Біріншісіне дипломатиялық қатынастарды(елшiлiктер және тапсырмалар), консульдік өкілдікті, халықаралық ұйымның көзінше мемлекеттің сауда өкілдігін тұрақты қолдайтын мемлекеттің дипломаттық өкілдігі жатады.

Сыртқы қатынастың уақытша шетелдік органдарына әр түрлі нақты, басқа мемлекеттерге, салтанатты шараларда, келісімсөздер жүргізулерде және тағы да басқа шараларда қатысу үшін, бағытталған тапсырмалар жатады; халықаралық конференциялардағы делегациялар мен бақылаушы топтары; олардың органдарының және сессияларының жұмысына араласуы және тағы басқалар үшiн делегациялар.