Халадж тілі
Қазақ Энциклопедиясы жобасынан алынған мәлімет
Халадж тілі - көбіне Иран және Ауғанстанда таралған түркі тілдерінің бірі. 2000 жылының мәліметі бойынша, сөйлеушілер саны 4200-дей. ISO 639-3 стандарты бойынша бұл тілді «түркі-халадж тілі» деп белгілейді<ref>ISO 639 code sets</ref>. Себебі үнді-иран тілін де «халадж» деп атайды.
Географиялық таралуы
Халадж тілінде сөйлеушілер көбіне Маркази және Құм остандарының тұрғындары. Егер 1968 жылы сөйлеушілердің саны 17 000-дай болса, 2000 жылы «Ethnologue» журналының мәліметі бойынша бұл көрсеткіш 42107 адамға дейін көтерілген.
Фонетикасы
Дауыссыздар
| Еріндік дауыссыздар | Альвеола дауыссыздар | Жіңішке дауыссыздар | Веляр дауыссыздар | Көмей дауыссыздар | Глоттал дауыссыздар | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Назальды дауыссыздар | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | |||||||||
| Stop | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | ||
| Сүзілмелі | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | |||
| Flap | Үлгі:IPA | |||||||||||
| Жабысыңқы дауыссыз дыбыстар | Үлгі:IPA | Үлгі:IPA | ||||||||||
Сандар
Халадж сандарының атаулары көбі түркі тіліндегідей, кейде (мысалы«80» және «90» үшін) парсы тілінің эквиваленттері қолданылады:
- 1 — Үлгі:IPA
- 2 — Үлгі:IPA
- 3 — Үлгі:IPA
- 4 — Үлгі:IPA
- 5 — Үлгі:IPA
- 6 — Үлгі:IPA
- 7 — Үлгі:IPA
- 8 — Үлгі:IPA
- 9 — Үлгі:IPA
- 10 — Үлгі:IPA
- 20 — Үлгі:IPA
- 30 — Үлгі:IPA
- 40 — Үлгі:IPA
- 50 — Үлгі:IPA
- 60 — Үлгі:IPA
- 70 — Үлгі:IPA
- 80 — Үлгі:IPA (түрк.), Үлгі:IPA (парсы)
- 90 — Үлгі:IPA (түрк.), Үлгі:IPA (парсы)
- 100 — Үлгі:IPA
- 1000 — Үлгі:IPA, Үлгі:IPA
Мысалдар
Дереккөзі: Dorfer & Tezcan (1994) p. 158-9
| Аударма | IPA | |
|---|---|---|
| Молда Насырдың ұлы болған. | Үлгі:IPA | |
| Ол: «Әй, әке, мен әйел алғым келеді,»- депті. | Үлгі:IPA | |
| Әкесі айтыпты: «Балам, біздің сыйырымыз бар; сыйырды сатып ақшасына біз саған әйел сатып алайық,»- депті. | Үлгі:IPA |
