Трикстер

Қазақстан Энциклопедиясы жобасынан алынған мәлімет

Трикстер (Үлгі:Lang-en – айлакер, құйтырқы) — қоғамға, жалпыға ортақ заңға қарама-қарсы келетін іс-әрекеттер жасайтын, мифологиядағы, фольклордағы және діндегі тәңір, рух, адам немесе антропоморфты жануар.

Мифологиялық трикстер

Солтүстік Америка халқының мифологиясындағы кейіпкерлер:
Африка халқының мифологиясындағы кейіпкерлер:
Еуропа мен Азия халықтары мифологиясындағы кейіпкерлер:
  • Баск мифологиясында … Кішкене Сен-Мартин
  • Герман-скандинав мифологиясында … Локи, Один
  • Көне грек мифологиясында … Эрида, Прометей, Гефест, Гермес, Одиссей (ақылына сүйеніп Полифем циклоптың қолынан аман-есен құтылып шыққан трикстер-адам ретінде атауға болады), Сизиф (өзінің жалған сөйлегіштігі үшін тарихта қатал жазаға кесілген адам), Фаэтон
  • Индонезия мифологиясында … Канчиль
  • Кельт мифологиясында … Фэйри, Пак
  • Қытай мифологиясында … Нежа, Сунь У-кун (Маймыл король)
  • Леванта мифологиясында … Әзәзіл
  • Нарт эпосында … Сосруко, Сырдон
  • Славян мифологиясында … Велес
  • Чукот-камчат мифологиясында … Кутх құзғын
  • Эстон мифологиясында … Каваль-Антс (Вили Антс)
  • Жапон мифологиясында … Кицунэ, Сусаноо, Каппа
  • Манси мифологиясында … Куль-Отыр
Өзге мифологияларда:
  • Австралия аборигендерінің мифологиясында … Бамапана
  • Ацтек мифологиясында … Уэуэкойотль койот
  • Вуду мифологиясында … Суббота барон, Легба әкей
  • Гавай мифологиясында … Ива, Каулу, Купуа, Мауи, Пекои
  • Полинезия мифологиясында … Мауи
  • Фиджи мифологиясында… Досина
Әлемдік және мемлекеттік діндердің персонаждары:

Индуизмде … май ұрлаған Кришна бала

Фольклорлық кейіпкерлер:
  • Белорус фольклорында … Нестерка
  • Болгар фольклорында … Қу Петр (Өтірікші Петр)
  • Бразиль фольклорында … Саки-Перере
  • Голланд фольклорында … Рейнеке-Лис
  • Голланд фольклорында, фламанд фольклорында және неміс фольклорында … Тиль Уленшпигель
  • Еврей фольклорында … Гершеле Острополер
  • Неміс фольклорында … Мефистофель
  • Орыс фольклорында … Иван-ақымақ[5], Патрикеевна түлкі
  • Орта Азия, араб фольклорында … Қожанасыр
  • АҚШ фольклорында … Нэнси әпке
  • Тибет фольклорында … Томпа ағай
  • Француз фольклорында … Рейнеке түлкі, етік киген Мысық
  • Удмурт фольклорында … Лопшо Педунь