Талғат Жақыпбекұлы Бигелдинов
Қазақстан Энциклопедиясы жобасынан алынған мәлімет
Үлгі:Әскери қайраткер Талғат Жақыпбекұлы Бигелдинов (5 тамыз 1922, Ақмола облысы, Қорғалжын ауданы, Майбалық ауылы - 9 қараша, 2014, Алматы) — Авиация генерал-майоры, Кеңес Одағының екі мәрте батыры, «Барыс» орденінің иегері.
Мазмұны
Өмірбаяны
- Аэроклубта тамаша тәжірибеден өтіп, ұстаздарының оң көзіне түскен талапты жігіт Талғатты 1940 жылы Саратов әскери-авиация мектебіне оқуға жібереді. Ондағы қатаң сұрыптаудан жанарының оты бар жігіт аман-есен өтеді.
- Саратовтағы ұшқыштар мектебін екі жыл оқып, сержант шенімен бітірген соң, Чкаловтағы бомбалаушы ұшқыштар мектебін аяқтайды.
- Ал қан майданға аттанар алдында Ижевск қаласынан «ИЛ-2» штурмовигімен ұшуды үйреніп шығады.
- Сол күннен бастап әскерилер арасында «ұшқыш танк» деп аталып кеткен «Илюшаға» басы бүтін бауыр басып, 1942 жылы майданға аттанады. Осы өзі бір көргеннен қатты ұнатқан ұшақпен көк жүзінде 500 сағат болады. 305 рет әскери шабуылға шығып, жау ұясы – Берлинді алуға бірінші болып қатысады. Фашистер өздеріне аяусыз өлім оғын сепкен Талғат мінген ұшақты «Қара ажал» деп атаған. 23 жасында Кеңес Одағының екі мәрте батыры атағын иеленіп, соғыста небір көзсіз ерлік көрсеткен қыран қазақ қан майданнан аман-есен оралады.
- Соғыстан соң әскери әуе академиясын аяқтайды.
- Қазақстанның әскери-әуе күштерінде түрлі басқару қызметінде болады.
- 1956 жылы денсаулығына байланысты демалысқа шығады.
- 1957 жылдан 1970 жылға дейін азаматтық авиацияны басқарып, Алматы, Ақмола, Арқалық, Қызылорда, Қарағанды, Тараз сынды көптеген қалаларда аэропорт салу ісіне өлшеусіз үлес қосады.
- 1968 жылы Мәскеу инженерлік-құрылыс институтын бітіріп, мемлекеттік құрылыс саласында да қызмет атқарып, әсіресе, Алматыдағы небір тамаша зәулім ғимараттардың бой көтеруіне атсалысады.
Қоғамдық қызметі
- КСРО Жоғарғы Кеңесінің үш мәрте депутаты болып сайланады. <ref name="source1">«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том</ref>
Марапаттары
КСРО:
- «Алтын Жұлдыз» медалі (КСРО) Кеңес Одағының Батырлары № 4619
- «Алтын Жұлдыз» медалі (КСРО) Кеңес Одағының Батырлары № 6554
- Ленин ордені
- 2 Қызыл Ту ордені
- Александр Невский ордені
- I-ші дәрежелі Ұлы Отан соғысы ордені
- II-ші дәрежелі Ұлы Отан соғысы ордені
- Алтын Жұлдыз ордені
- III дәрежелі Даңқ одені
- Медальдары
- Отан ордені (2007)<ref>Отанымыздың асқақ марапаттары</ref>
- 1-ші дәрежелі Даңқ ордені
- «Астанаға 10 жыл» медалі (2008)
Шығармалары
- «Илы атакуют» — Алматы: Қазақстан, 1966.
- «Пике в бессмертие» — Алматы: Жазушы, 2000. — ISBN 5-605-01716-0
- «305 рейдов» — Фрунзе, 1966.
Талғат Бигелдинов туралы шығармалар
- С.Морозов. «Дважды Герой Советского Союза Т.Я. Бегельдинов» (Москва, 1948)
- С.Бакбергенов. «Талғат» (1950)
- «Талғат Бегельдинов» (1965)
- «Отан үшін от кешкен» (1985)
- А.Сергеев. «Звездное небо Талгата» (1997)
- А.Н. Бедельбаев «Тринадцатый, на взлет» . – 1-2 т. Повесть о Бегельдинове Т.Я. ( 2004)
- К.Абенов. «Великая Отечественная война в моей жизни: 60 лет спустя» (2008)
- Б.Омарұлы. «Жүректiң көзi» (2011)<ref>http://www.nlrk.kz/page.php?page_id=57&lang=2&news_id=1650</ref>
Талғат Бигелдинов туралы фильмдер
- 2014 — «Әуеге көтерілу» — РОО «Генералдар кеңесі».
