Құйысқан бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Құйысқан'''– [[Ер-тоқым]] аттың мойнына қарай жылжымас үшін ердің артқы жағы мен ат құйрығының астынғы жағын жалғастыратын [[қайыс]]тан не [[былғары]]дан әшекейлеп жасалған [[әбзел]] атауы. «...Құйысқаны құйма алтын,...» ([[Сәкен Орынбекұлы Сейфуллин|С. Сейфуллин]], Шығармалар жинағы).
Ертедегі [[түркі тілдері]]нде «құдүчақ» тұлғалы сөз қазіргі [[қазақ тілі]]ндегі «құйымшақ» дегенді түсіндірсе, қазіргі [[чуваш тілі]]нде «хыдж»—біздегі «арт, бексе» сөздерінің орнына жүреді. Бұлардан байқайтынымыз — сөздің ең алғашқы түбірі «құд», ал қазіргі [[қазақ тілі]]нде ол «құй» қалпына дейін өзгерген (құй + рық). Осы деректер арқылы «құйысқан» сөзінің бірінші буынының мағынасы мәлім. Екінші түбірді — түркі тілдеріне туыстығы жақын тунгус-маньчжур тілдеріндегі «қайыс» мағынасын беретін «һошшан» тұлғасы болар деп ойлаймыз. Екі түбірді қоса келгенде «құй һошшан» тіркесі пайда болады. [[Сөз тіркесі]] біріге келіп (құй һошшан> құйошһшан>құйосһан>құйысһан>құйысқан), қазақ тілінде «құйысқан» түріне дейін өзгеріп, мағынасы —«құйрық қайыс» дегенді білдіретін болған деген топшылау жасаймыз.<ref>Бес жүз бес сөз.— Алматы: Рауан, 1994 жыл. ISBN 5-625-02459-6</ref>
 
==Дереккөздер==
<references/>
{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Сөздік]]
[[Санат:Мәдениет]]