Қызылқұм ойысы бетінің бастапқы мәтінін қарау

{{мағына|Қызылқұм}}

'''Қызылқұм ойысы''' — [[Қазақстан]] мен [[Өзбекстан]] елдері аумағында, [[Тұран]] плитасының [[Қызылқұм (шөл)|Қызылқұм]]дағы жеке геологиялық құрылымы. Оңтүгінде [[Нұратау]], Тамдытау, Жетімтау, Бұққантау қыраттарымен, оңтүк-шығысында Шатқал-Қорама тау алды өңірімен, солтік-шығысында [[Қаратау]] баурайымен ұласады. Солтүгінде Торғай ойысынан Орталық Қызылқұм күмбезі арқылы бөлінген. Тектоникалық құрылымы жағынан Қызылқұм ойысы 3 құрылымдық ярустан тұрады. 1-ярус саналатын ойыс табанын (500 — 3000 м тереңдікте) геосинклиналдық  жағдайда жаралып, қатпарлықтарға жиырылған, бірнеше жарылыстармен қиылған палеозойдың магмалық-шөгінді жыныстары құрайды. Опырықтар мен қазаншұңқырларды толтырған 2-ярус баяу қатпарланған пермь-триас шөгінділерінен түзілген. 3-құрылымдық ярус (қалыңдығы 500 — 2000 м) юра-бор жүйелері мен кайнозойдың құмды-сазды, мергельді шөгінділерінен тұрады. 2- және 3-құрылыстық ярус жыныстары ойыстың палеозойлық табанының құрылымын жаңартып, оларды өте жайпақ белдерге (Кемпір, [[Балтакөл]], [[Босаға]], Шөл — Шардара, Төртқұдық — Қызылқора, т.б.), бірнеше науаларға (Жауқаш, [[Арыс]], [[Келес]]) бөлген. Айналасындағы палеозой құрылымдарымен салыстыру негізінде ойыстың шеттерінде алтын, темір, мыс, қорғасын-мырыш кендері, юра-бор қабаттарында мұнай-газ көздері болуы ықтимал деп жорамалданады. [[Бор]], [[палеозой]] қабаттарында артезиан сулары бар.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9</ref>

== Дереккөздер ==
<references/>

{{kz-geo-stub}}

[[Санат:Қызылқұм]]
[[Санат:Қазақстан аймақтары]]