Қазақстан Республикасының Парламенті бетінің бастапқы мәтінін қарау

{{Мемлекеттік орган
 |атауы                 = Қазақстан Республикасының Парламенті
 |қысқартылған атауы    = Парламент 
 |шынайы атауы   = 
 |шынайы атауы1  = 
 |шынайы атауы2  = 
 |құзыреті       = 
 |құзерет_тақырып_мәтіні = 
 |эмблема                = Emblem of Kazakhstan.svg
 |эмблеманың ені         = 200px
 |эмблеманың тақырыбы    = 
 |мөрі              = 
 |мөрдің ені        = 
 |мөрдің тақырыбы   = 
 |сурет             = ҚР Парламенті.jpg
 |сурет ені         = 200px
 |сурет тақырыбы    = 
 |құрылған жылы     = 1995 жыл
 |ізашары1          = Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңесі
 |ізашары2          = 
 |таратылған жылы   = 
 |ізбасары          = 
 |бағынады          = 
 |штаб-пәтері       = [[Астана]], [[Қазақстан]] 
  |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
  |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
  |region_code      = 
 |қызметкерлер      = 
 |бюджет            = 
 |министрдің есімі1     = 
 |министрдің міндеті1   = 
 |министрдің есімі2     = 
 |министрдің міндеті2   = 
 |басшылықтың есімі1    = [[Қасым-Жомарт Тоқаев]]
 |басшылықтың лауазымы1 = Сенат төрағасы
 |басшылықтың есімі2    = [[Хабиболла Жақыпов]] 
 |басшылықтың лауазымы2 = Мәжіліс төрағасы
 |жоғарыда тұрған мекеме      = 
 |бір мекемеге қарасты орган1 = 
 |бір мекемеге қарасты орган2 = 
 |құжат1           = 
 |сайты            = www.parlam.kz parlam.kz
 |түсініктемелер   = 
 |карта            = 
 |карта ені        = 
 |картаның тақырыбы   = 
}}

'''Қазақстан Республикасының Парламенті''' -'' елдің заң шығару қызметiн жүзеге асыратын ең жоғарғы өкiлдiктi орган.''

*[[1995|1995 жылы]]  30 тамызда бүкiлхалықтық референдуммен қабылданған ҚР Конституциясына сәйкес Парламент екi рет (1995 жылы  және 1999 жылы ) сайланды.

Парламенттiң өкiлеттiгi оның бiрiншi сессиясы ашылған сәттен басталып, жаңадан сайланған Парламенттiң бiрiншi сессиясы жұмысқа кiрiскен кезден аяқталады. Өкiлеттiк Конституцияда көзделген жағдайлар мен реттерде мерзiмiнен бұрын тоқтатылуы мүмкiн.Парламенттiң ұйымдастырылуы мен қызметi, оның депутаттарының құқықтық жағдайы конституциялық заңмен белгiленедi. ҚРП құрылымы тұрақты негiзде жұмыс iстейтiн екi палатадан: жоғарғы палата — [[Қазақстан Парламенті Сенаты|Сенат]] және төменгі палата — [[Қазақстан Парламенті Мәжiлiсі|Мәжiлiстен]] тұрады.

Парламент өз палаталарының бөлек отырысында мәселелердi әуелi Мәжiлiсте, содан соң Сенатта қарау арқылы заңдар қабылдайды; республикалық [[бюджет]]тi және оның атқарылуы туралы есептердi, бюджетке енгiзiлетiн өзгерiстер мен толықтыруларды талқылайды, мемл. [[салық]]тар мен алымдарды белгiлейдi және оларды алып тастайды; ҚР-ның әкiмшілік-аумақтық құрылымына қатысты мәселелердi шешу тәртiбiн белгiлейдi; азаматтарға рақымшылық жасау туралы актiлер шығарады; палаталардың бiрлескен комиссиялары мүшелерiнiң жартысын сайлайды; Конституцияға сәйкес Палаталар депутаттарының өкiлеттiгiн тоқтатады, оларды қол сұғылмаушылық құқығынан айырады; [[Үкiмет]] мүшелерiнiң есептерiн тыңдайды; палаталардың үйлестiрушi және жұмысшы органдарын жасақтайды, регламент қабылдайды, ҚР Конституциясында (54-бап) көзделген басқа да өзгерiстердi жүзеге асырады.

[[Парламент]] Палаталардың бiрлескен отырыстарында: [[Президент]]тiң ұсынысы бойынша Конституцияға өзгерiстер мен толықтырулар енгiзедi; Конституциялық заңдар қабылдайды, оларға өзгерiстер мен толықтырулар енгiзедi; республикалық бюджеттi және Үкiмет пен Республикалық  бюджеттiң атқарылуын бақылау жөнiндегi Есеп комитетiнiң бюджеттiң атқарылуы туралы есептерiн бекiтедi, [[бюджет]]ке өзгертулер мен толықтырулар енгiзедi; Президенттiң қарсылығын туғызған заңдар немесе заңның баптары бойынша Президент қарсылық бiлдiрген күннен бастап бiр ай мерзiм iшiнде қайталап талқылау мен дауысқа салуды өткiзедi (бұл мерзiмнiң сақталмауы Президент қарсылығының қабылданғанын бiлдiредi); Президенттiң бастамасы бойынша әр Палата депутаттары жалпы санының үштен екiсiнiң дауыс беруiмен Президентке бiр жылдан аспайтын мерзiмге заң шығарушылық өкiлеттiк бередi; Президенттiң Премьер-министрдi; [[Ұлттық банк]] төрағасын тағайындауына келiсiм бередi; Премьер-министрдiң Үкiмет бағдарламасы туралы баяндамасын тыңдап, бағдарламаны мақұлдайды немесе қабылдамай тастайды (Палата депутаттары жалпы санының үштен екiсiнiң дауысымен Үкiмет бағдарламасының екiншi рет қабылданбауы Үкiметке сенiмсiздiк бiлдiрген болып табылады); әр Палата депутаттары жалпы санының үштен екiсiнiң дауысымен, Парламент депутаттары жалпы санының кемiнде бестен бiрiнiң бастамасы бойынша Үкiметке сенiмсiздiк бiлдiредi; соғыс және бейбiтшiлiк мәселелерiн шешедi; Республикалық  референдум белгiлеу туралы ұсыныс енгiзедi, т.б. 
 
Парламент Республиканың бүкiл аумағында мiндеттi күшi бар ҚР-ның [[Заң]]дары, Парламенттiң қаулылары, Сенат пен Мәжiлiстiң қаулылары түрiнде заң актiлерiн қабылдайды. Республика Заңдары Президент қол қойғаннан кейiн күшiне енедi. Парламент пен оның палаталарының заң актiлерi, егер Конституцияда өзгеше көзделмесе, Палаталар депутаттары жалпы санының көпшiлiк дауысымен қабылданады, ал конституц. заңдар [[Конституция]]да көзделген мәселелер бойынша әр Палата депутаттарының жалпы санының кемiнде үштен екiсiнiң көпшiлiк дауысымен қабылданады. Парламент Үкiметке сенiмсiздiк бiлдiргенде, Парламент [[Премьер-Министр|Премьер-министрдi]] тағайындауға екi мәрте келiсiм бермесе, Парламенттiң Палаталарының арасындағы немесе Парламент пен мемлекеттік билiктiң басқа тармақтары арасындағы келiспеушiлiк салдарынан саяси дағдарыс болғанда — [[Президент]] Парламенттi тарата алады. Бiрақ төтенше жағдай немесе [[соғыс]] жағдайы кезеңiнде, Президент өкiлеттiгiнiң соңғы 6 айында, сондай-ақ, алдыңғы таратудан кейiнгi 1 жыл iшiнде Парламенттi таратуға болмайды.
 
Парламенттiң ағымдағы қызметi тұрақты атқарылады, олардың саны әр Палатада жетеуден аспауға тиiс. Палаталардың бiрлескен қызметiне қатысты мәселелердi шешу үшiн [[Сенат]] пен [[Мәжiлiс]] тепе-тең негiзде бiрлескен комиссиялар құруға құқылы. [[Заң]] жобасы Мәжiлiстiң тұрақты к-тiнде алдын-ала қаралып, ол бойынша қорытынды бергеннен кейiн — Мәжiлiстiң жалпы отырысында талқыланады. Әдетте, талқылау екi оқылымда өтедi. Ал [[Конституция]]ға өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу және конституция заңдар қабылдау немесе оларға өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу мәселелерi бойынша кемiнде екi оқылым өткiзiлуi мiндеттi. 
 
Сенаттың қаралған заң жобасы бойынша қарсылық бiлдiруге құқы бар. [[Сенат]] депутаттары жалпы санының көпшiлiк дауысымен қабылданбаған жоба Мәжiлiске қайтарылады. Егер [[Мәжiлiс]] депутаттары жалпы санының үштен екiсiнiң дауысымен жобаны қайтадан мақұлдаса, онда жоба Сенатқа қайта талқылауға және дауысқа салуға берiледi. Қайта қабылданбаған заң жобасын сол сессия барысында қайтадан енгiзуге болмайды.Әр Палатаны депутаттардың арасынан сайланатын, мемл. тiлдi еркiн игерген төраға басқарады. Төрағалар палаталардың жұмысын жүргiзедi. 
 
Тұтастай алғанда, Парламенттiң қос палаталы құрылымы [[Қазақстан]] жоғары заң шығарушы органы қызметiнiң пiкiр алшақтықтарын азайтып, өзара [[Ынтымақтастық|ынтымақтаса]] жұмыс iстеуiн мақсат етедi: палаталар бiр-бiрiне бағынбайды, бiр-бiрiне тәуелсiз құрылады; палаталардың әрқайсысы жеке жұмыс тәртiбiнде қызмет атқарады, өздерiнiң қызмет аясы мен мiндеттерi бар. Сонымен қатар олар көптеген мәселелер бойынша бiрлесiп қызмет атқаруға мiндеттi. 
Парламент Сенатының әр кездегi төрағалары:
* Ө.Байгелдi (1995-1999);
* О.Әбдiкәрiмов (1999-2004);
* Н.Ә. Әбіқаев (2004-2007);
* Қ.К.Тоқаев (2007-2011);
* Қ.Ә.Мәмиев (2011-2013);
* Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев (2013 жылдан бастап).

Парламент Мәжiлiсiнiң төрағалары:
*М.Оспанов (1995-1999); 
*Ж.Тұяқбай (1999-2004);
*О.Мұхамеджанов (2004-2007);
*А.Мусин (2007-2008);
*О.Мұхамеджанов (2008-2012);
*Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин (2012 жылдан бастап).<ref>Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5</ref>

==Дереккөздер==
<references/>
{{Stub:Қарағанды облысы: Энциклопедия }}

{{Қазақстан тақырыптарда}}

[[Санат:Парламент]]
[[Санат:Қазақстан мемлекеттік құрылымдары]]
[[Санат:Мемлекет бойынша парламенттер]]