Уберизация бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Уберизация''' — [[Uber]] компаниясының атауынан туындаған термин. Компания тұтынушыларға, өз кезегінде жеке автомобильдерін пайдаланатын компания жүргізушілеріне сапарға шығуға сұрау жіберуге мүмкіндік беретін мобильдік қосымша жасап шығарған.<ref><span class="citation">[http://ottawacitizen.com/news/local-news/uber-ride-sharing-program-seeks-ottawa-drivers Uber Dispatches trips], ''Wall Street Journal''&nbsp;(June 6, 2014).&#x20;Тексерілген 7 қараша 2014.</span><span class="citation"></span></ref><ref name="wsj"><span class="citation">''Goode, Lauren''.&#x20;</span></ref> "Уберизация термині" дәстүрлі жоспарлы корпорациялардан жиі бас тартуға мүмкіндік беретін клиенттер мен қызметтерді жеткізушілер арасындағы пирингтік мәмілелерді өткізу үшін мобильдік қосымшалар сияқты компьютерлік платформаларды пайдалануға жатқызылады. Модель дәстүрлі бизнеспен салыстырғанда айтарлықтай пайдаланудың аз шығындарымен ерекшеленеді.<ref name="cso.com.au"><span class="citation">[http://www.cso.com.au/mediareleases/27033/taking-uberization-to-the-field-disruption-is/ Taking uberization to the Field - Disruption is coming for Field Marketing]&#x20;(9 May 2016).</span></ref><ref name="Z"><span class="citation">[http://curatti.com/uberisation-and-the-new-challenges-for-organizations/ Uberisation and the New Economy].&#x20;</span></ref><span class="mw-ref" id="cxcite_ref-MTN_5-0">[[#cite_note-MTN-5|<span class="mw-reflink-text"><nowiki>[5]</nowiki></span>]]</span><span class="mw-ref" id="cxcite_ref-MTN_5-0"></span>

== Тарихы ==
Уберизация, XX ғасырда негізі қаланған және XXI ғасырда одан әрі дамыған [[Ақпарат технологиясы|сандық технологиялардың]] өркендеуі арқасында мүмкін болды. [[Uber]], GrabCar сияқты компаниялар және Airbnb қызметі әлеуетті қызмет көрсетушілердің әлеуетті клиенттерге тікелей байланыс орнатуға мүмкіндік береді. Уберизация феномені делдалдарды жоюмен немесе квази-жоюмен сипатталады.<span class="mw-ref" id="cxcite_ref-MTN_5-1">[[#cite_note-MTN-5|<span class="mw-reflink-text"><nowiki>[5]</nowiki></span>]]</span><span class="mw-ref" id="cxcite_ref-MTN_5-1"></span>

Уберизацияланған бизнес-форматтардың мынадай белгілері бар:<span class="mw-ref" id="cxcite_ref-pp_6-0">[[#cite_note-pp-6|<span class="mw-reflink-text"><nowiki>[6]</nowiki></span>]]</span><span class="mw-ref" id="cxcite_ref-pp_6-0"></span>
* Пирингтік немесе квази-пирингтік транзакциялар жасауға мүмкіндік беретін сандық платформаларды пайдалану.
* Жеткізуші мен тапсырыс беруші арасындағы буындарының қызметтер санын азайту.
* Провайдер  көрсететін қызмет көрсету сапасының рейтингтік бағалау жүйесін пайдалану.

== Таралуы ==
Уберизация әзірше шектеулі таралған, бірақ  салалар саны үздіксіз өсіп келе жатыр. Мысалы, Airbnb қызметінің пайда болуы қонақүй өндірісін түбегейлі өзгертті, ол бір ғана Нью-Йоркте 2,1 миллиард доллардан астам соммаға бағаланады.<ref><span class="citation">[http://hotelmarketing.com/index.php/content/article/new_study_confirms_airbnbs_negative_impact_on_hotel_industry New study confirms Airbnb’s negative impact on hotel industry].</span></ref> Уберизация әлеуетті хаос көзі ретінде және, тиісінше, қолданыстағы қонақ үй және көлік бизнесінің, корпоративтік моделін әлсіретудің ықтимал себебі ретінде сынға ұшырап жатқан кезде, маркетинг сияқты салаларда әрекет ететін компаниялар, бұл феноменді шығындарды азайту үшін және клиенттерге неғұрлым мамандандырылған қызметтер көрсете бастауда.<ref name="cso.com.au"/>

=== Мысалдар ===
Уберизацияның жарқын мысалдары мен көріністері арасында мыналарды атауға болады:
* Көлік саласыда (Comfort Delgro сияқты такси  желілерін <ref><span class="citation">[http://news.asiaone.com/news/asian-opinions/taxi-operators-must-pick-challenge Taxi operators must pick up the challenge].&#x20;</span></ref> және халықаралық баламаларын ығыстырады):
** [[Uber]] (бүкіл құбылыс берген компания атауы)
** Gett
** GrabCar<ref><span class="citation">[http://www.straitstimes.com/business/companies-markets/uber-rival-grabtaxi-plans-carpooling-service-in-singapore Uber rival GrabTaxi plans carpooling service in Singapore].&#x20;</span></ref>
** Didi Kuaidi<ref><span class="citation">''Daniel Roberts.''&#x20;</span></ref>
** Lyft<ref><span class="citation">''Victoria Ho.''&#x20;[http://mashable.com/2015/12/04/lyft-uber-asia/#MX_3NEYAKmqK Lyft makes big play for Asia by partnering with 3 main Uber rivals].&#x20;</span></ref>
* Қонақ үй индустриясындағы қонақжайлылық (дәстүрлі [[Қонақ үй|отельдермен]] бәсекелестік және жеке сектордағы тұрғын үйді жалға беру)
** Airbnb
* Ойын-сауық индустриясы (DVD прокаты және және дәстүрлі кинотеатрлар компанияларын ығыстыра отырып<ref><span class="citation">''Evan Schuman.''&#x20;</span></ref>):
** Tudou
* Заңды қызметтер
** Pravovoz
* Қызметкерлерді іріктеу
** JungleJobs
* Курьерлік және басқа да жеткізу салаларында:
** Blooms&Roses

== Этикалық мәселелері ==
Уберизация жиі сынға ұшырайды, себебі ол еңбекті көп қажетсінетін өндірістерді  құлауына ықпал етеді, бұл, өз кезегінде, жұмыс орындарының қысқаруына әкеліп соғады.<ref><span class="citation">[http://www.euractiv.com/section/social-europe-jobs/opinion/the-uberisation-of-the-workplace-is-a-new-revolution/ The ‘uberisation’ of the workplace is a new revolution].&#x20;</span></ref><ref><span class="citation">''Tomas Chamorro-Premuzic.''&#x20;</span></ref>

Уберизация сондай-ақ мемлекеттік реттеуші органдардың және салықтан жалтару органдарының алаңдаушылығын туғызып отыр, өйткені бірлескен тұтыну ресімдеу қағидаларын нақты қосымшалар түріндегі өз жұмысында уберизацияланған платформаны  пайдаланатын қызмет көрсетушінің, тиісінше қызмет көрсету сапасын қалай жауапкершілікке алуға болады, салық міндеттемелерінің орындалуын қалай бақылауға алуға болатыны дауларға әкеледі.<ref><span class="citation">[http://www.businessinsider.com/afp-uberisation-of-economies-pinching-state-tax-revenues-2015-9?IR=T&r=US&IR=T 'Uberisation' of economies pinching state tax revenues].&#x20;</span></ref>

== Сондай-ақ, ==
* Цифрлау
* Әмбебап тауар белгісі
* Заттар интернеті
* Желілік экономика

== Ескертпелер ==
<div class="references-small" style="column-count:2;-moz-column-count:2;-webkit-column-count:2;">
<ref name="MTN"><span class="citation">[http://www.manilatimes.net/execs-wary-disruptive-tech-to-heighten-biz-competition-ibm/260144/ Execs wary ‘disruptive tech’ to heighten biz competition – IBM].&#x20; </span></ref>
<ref name="pp"><span class="citation">[http://www.lemoniteur.fr/articles/les-artisans-face-au-choc-de-l-uberisation-32155486 Les artisans face au choc de l'ubérisation]&#x20;12–15.&#x20; </span></ref>
</div>

==Дереккөздер==
{{Дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
* [http://www.kommersant.ru/doc/2924107 Бұқаралық уберизация]/Коммерсантъ
* [https://pavlyuts.ru/posts/360 Экономиканың "уберизациясы".] [https://pavlyuts.ru/posts/360 Дұрыс "убер" теориясы] 
{{Уберизация}}

[[Санат:Бизнес модельдер]]
[[Санат:Әлеуметтік желілер]]