Сөйлемнің бірыңғай мүшелері бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Сөйлемнің бірыңғай мүшелері''' - [[сөйлем]]нің бір ғана мүшесінің қызметін атқаратын, бір ғана [[сұрақ]]қа жауап беретін, көбінесе бір тұлғада, бір [[сөз табы]]нан жасалып, бір ғана [[сөз]]ге қатысты болатын сөздер тобы. Сөйлемнің барлық мүшелері де сөйлемнің бірыңғай мүшелері бола алады.

'''''Бірыңғай [[бастауыш]]''''': Жаз келер, қыстыгүні қысым етіп, Қар, суық, аяз, боран — бәрі кетіп ([[Шәкәрім]]). '''''Бірыңғай [[баяндауыш]]''''': Ат міндім, атан алдым, [[шекпен]] кидім, Жөнім жоқ сені мақтай сөйлемеске ([[Жамбыл Жабайұлы|Жамбыл]]). '''''Бірыңғай [[толықтауыш]]''''': Бай бейілін, мейірін, Сән, салтанат сейілін, Ақыл күшін, зейінін, Ең ақыры, төбетін, Күймен, жырмен мадақтап, Бәйіт қылып беретін (Жамбыл). '''''Бірыңғай [[анықтауыш]]''''': Тапқыр, адал, ақ ниет адамдардың Алданбайсың артынан ерте берсең (Шәкәрім). '''''Бірыңғай [[пысықтауыш]]''''': Ол мойнын бұрып жан-жағына қарады да, [[түйе]]нің табанындай аяқ-қолдарын асықпай, табандықта сермеп жүзіп жүре берді (Б. [[Момышұлы]]). Сөйлемнің бірыңғай мүшелері жалғаулықсыз да, [[Жалғаулық шылаулар|жалғаулықтар]] арқылы да байланысады. Негізінен, мұндай реттерде ыңғайлас жалғаулықтар, қарсылықты жалғаулықтар және талғаулы жалғаулықтар қатынасады: Арбада, дөңгелектер де, адамдар да, олардың ойлары да қызғылт шаңның ішінде (М. Жұмабаев); Бірыңғай мүшелерідің алдында немесе соңында жалпылауыш сөздер болады. Ондай қызметті [[есімдік]]тер, сияқты, тәрізді сөздер, сондай-ақ [[сан есім]]дер де атқарады: Арқаға аяқ салып түскен барып Екі оттың — орыс, қытай арасына (М. Жұмабаев).<ref>Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3</ref>
==Дереккөздер==
<references/>
{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Қазақ тілі]]
[[Санат:Лексика]]