Жетісу металлогения аймағы бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Жетісу металлогения аймағы''' - [[Қазақстан]]ның оңтүстік бөлігін қамтиды. Солтүстігінде [[Балқаш]], солтүстік-шығысында [[Алакөл (көл)|Алакөл]], оңтүстік және оңтүстік-батысында Солтүстік [[Тянь-Шань]], [[Қырғыз Алатауы|Қырғыз]] жоталарымен шектеледі. 

== Геологиялық құрылымы ==
Аймақ [[Герциндік қатпарлық|герцин]] дәуіріндегі тектоникалық қозғалыстар нәтижесінде қалыптасып, [[мезозой]]да Еуразия платформасының бір бөлігін құрады. Альпі дәуірінде тектоникалық қозғалыстардың әсерінен Тянь-Шань, [[Жетісу Алатауы|Жоңғар Алатауы]], [[Тарбағатай тауы|Тарбағатай]], [[Алтай таулары|Алтай]], Саяқ таулары қалыптасты.

== Кентастық белдемдері ==
Бұл өңірдегі кен орындар белдеуленіп орналасқан бірнеше кентастық белдемдерге бөлінеді:

* ішкі Жоңғар — Балқаш белдемі ([[Мыс|Сu]], [[Алтын|Аu]]);  
* сыртқы Жоңғар — Балқаш белдемі (Cu, [[Қорғасын|Рb]], [[Мырыш|Zn]]);  
* Көксу — Текелі белдемі (Рb, Zn, [[Күміс|Аg]]);  
* Оңтүстік Жоңғар белдемі (Рb, Zn, Аu, Сu);  
* Іле сырты белдемі (Рb, Zn);  
* Баянқол белдемі (Аu);  
* Шу — Іле белдемі (Аu);  
* Бетпақдала — Кіндіктас белдемі (Сu, Аu);  
* Шу— Сарысу белдемі (Сu);  
* Қырғыз белдемі. 
Кентасты белдемдер бір-бірінен тереңнен өтетін жарылыстармен бөлінген және олардың тектоникалық қалыптасуында өзгешеліктер бар.

== Кен орындары ==
Шағын темір кендері [[Қаратау жотасы (Тянь-Шань)|Қаратау]] мен [[Талас Алатауы|Талас]] тауының айналасындағы [[Девон кезеңі|девон]] — төменгі [[Карбон кезеңі|таскөмір]] шөгінділерінде кездеседі. Саяқ, Жоңғар, Іле тауларында гематитті желілер, аздап ванадий, титан кентастары ұшырасады. Түсті металдар Саяқ, Кіндіктас, Талас, Жоңғар тауларында шоғырланған. Саяқта скарнды кен (Ірісу), Шатыркөлде халькопиритті кварц-карбонат желілері, [[Көксай мыс кен орны|Көксайда мысты порфирлі кен орындары]], [[Жетісу Алатауы|Жетісу (Жоңғар) Алатауы]]нда [[Көксу-Текелі кенді ауданы|(Көксу-Текелі аймағы]]), Қаратауда ([[Мырғалымсай қорғасын-мырыш-барит кен орны|Мырғалымсай]], Тұрлан) қорғасын мен мырыш, [[Іле Алатауы]] мен [[Кетпен жотасы|Кетпен (Ұзынқара)]] жоталарында (Шынасылсай, [[Тұйық кен орындары|Тұйық]]) үлкенді-кішілі скарнды және метасоматозды кен орындары орналасқан. Жетісу металлогения аймағының жалпы металлогениясын анықтайтын металдар — [[қорғасын]], [[мырыш]], [[мыс]], [[алтын]], [[Уран (химиялық элемент)|уран]], сирек жер металдары. Басты өндірістік маңызы бар кен орындары: Текелі, Яблоневое, Бурылтас, [[Байжансай қорғасын кен орны|Байжансай]], [[Шалқия полиметалл кен орны|Шалқия]], [[Тұйық қорғасын-барит кен орны|Тұйық]], Текес, [[Шатыркөл мыс кен орны|Шатыркөл]], [[Жайсаң мыс кен орны|Жайсаң]].<ref>Қазақ энциклопедиясы</ref>

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қазақстан кенді аудандары]]
[[Санат:Жетісу]]