Гравитациялық қозғалыстар бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Гравитациялық қозғалыстар''' (орын ауыстырулар) – борпылдак та болбыр тау жыныстары шоғырларының өз салмақ күшімен қозғалу процесі. <ref> Н. Сенатов, А. Абдулин. Геология терминдерінің сөздігі.– Алматы: Қазақстан, 1996, 368 бет. ISBN 5-615-01738-4 </ref>

Гравитациялық қозғалыстар планетамыздың барлық аймақтарында, кез келген өңірде (жер бетінде, су түбінде т. с. с.) көрініс беруі ықтимал, сондықтан да олар [[экзотекті процестер]] ішіндегі ең маңызды мұжу агенттерінің біріне саналады. Біршама құрғақ борпылдақ тау жыныстарының өз орнынан қозғала бастауы үшін жыныстардың жылжу еңістігі 3-5°-тан кем болмауы керек, ал ылғал жыныстар шоғыры еңістіктің бұдан да аз мөлшерінде жылжып кетуі мумкін. 

Гравитациялық қозғалыс түрлері: ''опырылмалар'' (обвал) мен ''сусымалар'' (осыпь) (құрғак тау жыныстары түйіршіктері мен кесектерінің өз төсеніші мен ілінісін кенет жоғалтуы немесе таянышынан айырылып қалуы нәтижесінде қопарыла құлауы); ''қозғалмалы үшкіртас бүркемелері мен ағымдары'' (үшкіртастар шоғыры орналасқан баурай еңістігі табиғи еңістік бұрышынан көбірек болған жағдайда жаңағы шоғырлардың төмен қарай жылжи бастауы); ''шөккіндер'' (оползень) (барынша ылғалданған немесе сумен қаныққан массалардың сырғанауы; жерүсті және суасты тауларына тән баурайлар өңірінен де көрініс беруі мүмкін;) ''шайылма (оплывные) қозғалыстар'' (өсімдікті-топырак қабатшасы астындағы аз-кем ылғалданған грунттардың сығыла ағуы нәтижесінде пайда болатын азын-аулақ қозғалыстар; бұл қозғалыстар көзге көрінбейді); ''шайынды (плывунные) қозғалыстар'' (қатты ылғалдануы нәтижесінде аққыштық шегінен айырылған өсімдікті-топырақ қабатшасы массаларының жаппай жылжи бастауы; бұл массалардың ылғалдану дәрежесі өте жоғары болса да, шайынды қозғалысы байырғы су ағысының қасиеттерін иелене қоймайды); ''тас-балшық ағындары немесе сел тасқындары'' (тау жыныстары кесектерімен және түйіршіктерімен қаныққан лай ағындары).

==Дереккөздер==
<references/>

{{Суретсіз мақала}}
[[Санат: Геология]] 
[[Санат: Геофизика]]
[[Санат: География]]