Бірқалыпты емес қозғалыс кезіндегі орташа жылдамдық бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Бірқалыпты түзусызықты қозғалыс графигі '''- Көрнекілік үшін қозғалысты график көмегімен сипаттауға болады.<br />Бірқалыпты түзусызықты қозғалысты график түрінде бейнелеу тәсілін қарастырайық.

Бастапқы t0=0 болған мезетте дененің координатасы х<small>0</small>, ал кез келген t [[уақыт]] мезетіндегі координатасы х болсын. Сонда орын ауыстыру 1=х-х0 болады. Ал бірқалыпты қозғалыс кезіндегі орын ауыстыру l=v-t екені белгілі. Мұндағы жылдамдық тұрақты шама болғандықтан, бірқалыпты қозғалатын дененің орын ауыстыруы қозғалыс Уақытына тура пропорционал. Осы екі өрнекті салыстыра отырып, бұлай жазуға болады: x-xQ=vt. Өрнектегі х0 -ді теңдіктің оң жағына шығарып, бұлай өрнектей аламыз: х= x<small>0</small>+vt.

Бұл өрнек бірқалыпты түзусызықты қозғалатын дененің немесе материялық нүктенің қозғалыс теңдеуі деп аталады. Осы теңдеуді қолдана отырып, дененің кез келген [[уақыт]] мезетіндегі координатасын табуға болады.

Айталық, [[дене]] бірқалыпты қозғала отырып, әрбір секунд сайын 3 м аралықты жүріп өтсін. [[уақыт]] қозғалыс басталған мезеттен есептеледі. Бұл жағдай үшін [[дене]] координатасының Уақытқа тәуелділігі төмендегідей кесте түрінде беріледі:

Мұндай кесте арқылы біз дененің кез келген [[уақыт]] мезетіндегі орнын, яғни координатасын және оның қандай да бір орын ауыстыруға жіберген Уақытын анықтай аламыз.

Енді осы [[кесте]]дегі мәліметтерді пайдаланып, дене қозғалысының графигін сызайық. Ол үшін горизонталь оське (абсциссалар осіне) өткен Уақытты, ал вертикаль оське (ординаталар осіне) [[дене]] координатасының мәндерін сәйкес масштабпен саламыз. Сонда Бұл қозғалыстың графигі түзу сызық болып шығады. Бұл бірқалыпты қозғалатын дене координатасының Уақытқа сызықтық тәуелді екенін білдіреді. Сөйтіп, бір-қалыпты тузусызықты қозғалатын дененің немесе материялық нүктенің координатасы уақыттың сызықтық функциясы болып табылады деген тұжырым жасауға болады.

Дене координатасының [[Уақыт]]<nowiki/>қа тәуелділігі графигін дененің қозғалыс траекториясымен шатастыруға болмайды. Координатаның уакытқа тәуелділігі графигінің кескініне карап, қозғалыс жылдамдығы туралы да айтуға болады. График кескіні неғұрлым тік болса, жылдамдықтың да соғұрлым үлкен болатынын білдіреді.<ref>Физика және астрономия. - Алматы: Атамұра,2007.ISBN 9965-34-634-8</ref>

==Дереккөздер==
<references/>

{{Суретсіз мақала}}

{{wikify}}

[[Санат:Физика]]
[[Санат:Астрономия]]


{{Phys-stub}}