Атқы бетінің бастапқы мәтінін қарау

Атқы - [[аңшылық|аңшылықта]] қолданылатын құрал, өзінен-өзі атылатын садаққа ұқсас арнаулы [[садақ]] пен [[жебе|жебеден]] тұратын құрылғы. Атқыны ірі аңдар жүретін жолдарға қаратып, аңның қос өкпе, кеудесіне тиетіндей етіп құрып қояды. Аң жіпті кеудесімен соққанда, оқ атылып аңға қадалады. Атқының садақтан өзгешелігі адамсыз өздігінен атылады және садақтан үлкен серпімі қатты болады. Атқы серіппесі (ағашы), серіппе бауы (қайыс), кергіш ағаш, тиек (бүлдіргелі), жебе, сақина жіп, шыжым және алдыңғы, артқы тіреуіш, қазық қатарлы бөлектерден құралады.

Атқы ағашының ұзындығы бір құлаштай серіппелі ағаштан жасалады. Серіппесіне түйенің жөн терісінен тілінген ұзындығы бір құлаштай таспа бау тағылады. Садақ жебені, мылтықтың құндақ ағашы тәрізді ағашқа отырғызып, орналастырып, жіппен тартып қояды. Жебенің мойынына таяу жерінің астында өте сырғанақ қаға берісі жоқ төсеніші болады. Үш сүйемдей кергіш ағаш жасалып, оның үстіңгі бетінде сәл ойылған науашаға бойлай орналастырады. Күшті-әлсіздігін белгілейтін бөлегі кергіштің бір ұшын тіреп тартып отырып, енді бір қол мен тиектің бүлдіргесін кергіш кертігіне іліп, тиекті серіппе бауының үстіне айналдырып әкеліп, тиек түбін серіппе бауына басып тұрып, онан соң тиек үшін сақина жібіне іліндіріп бекітеді. Осылай керіліп тұрған атқыны екі тіреуіш қазықтың үстіне қояды: алдыңғысы атқы қаңқасын көтеріп тұрса, артқысы тепе-теңдігін сақтап тұрады.

Жолдың келесі жағына тартылған «кеуде соғар шыжымның» ұшын сақина жіпке тисе болды сақина жіп тиектің басынан сыпырылып, жебе атылады. Атқының ортаңғы доғасының астына жерге қойғанда тепе-теңдігін сақтайтын етіп екі үш аяқты тұғыр бекітеді. Атқыны аң-құстар бармайтын жерге, ауа райының борансыз кезінде өте ептілікпен құрады. Атқының құрылу әдісі аңның түріне және мінез-құлқына байланысты болды.<ref> Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2 </ref>

== Дереккөздер ==
<references/>

{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}
{{stub}}
[[Санат:Мәдениет]]
[[Санат:Терминология]]