Аммонал бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Аммонал''' - аммониттер тобына жататын қопарғыш зат. 
[[Сурет:Hawthorn Ridge Redoubt mine (1 July 1916) 1.jpg|thumb|left|250px| 1916 жылы 1 маусымда Британ әскері  Соммадағы шайқаста қолданған. 18 тонна аммонал   әйдік кратер қалдырған.]]
[[Image:Hawthorn Ridge Redoubt mine (1 July 1916) 2.jpg|thumb|left|250px]]
[[Image:Lochnagar Crater Ovillers.JPG|thumb|left|250px]]
== Тарихы ==
1915 жылы алғашқы рет 1-ші дүниежүзілік соғысында Британ армиясы арзан  қопарғыш зат ретінде қолданған. Британ аммоналының құрамында:  65% аммиак селитрасы, 15% тротил, 17%  алюминия и 3% ағаш көмір болған.

Қазіргі таңда  өнеркәсіптік мақсаттарында динамит орнына қаолданады.

== Құрамы ==
Құрамында аммоний селитрасы (80-90%), алюминий ұнтағы 5-10%), көмір, парафин т.б. қосылыстар (3-5%) бар.

КСРО-да Аммоналдың екі түрі шығарылатын:
# Аммонал  (ГОСТ 21984) - сүр түсті ұнтақ, аз сусымалды, суға төзімді, сақтағанды тұрақты. Құрамы: аммиак селитрасыЖВ - 80,5 %, тротил — 15 %, алюминий ұнтағы — 4,5 %. Оқтарды жасауға қолданатын. 
# Аммонал тасты №3 - сүр түсті ұнтақ. Ең күшті қопарғыш заттың бірі. Жоғары суға төзімділік, сақтағанда тұрақты, детонациялық мүмкіндігі өте жақсы. Құрамы: аммиак селитрасыЖВ - 72 %, тротил — 16 %, гексоген — 1,5 %, алюминий ұнтағы — 8 %.
 
== Негізгі физика-химиялық қасиеттері және қопарғыш көрсеткіштері ==
Детонация жылдамдығы -  3500 - 4500 м/с<br />
Фугастығы - 480 - 550 сm³<br />
Уақтағыштығы - 13-16 мм<br />
Үйкеліске тұрақтылығының төменгі көрсеткіші - 5700 кгс/сm²-дан жоғары<br />
Тротил эквиваленті - 0,7

== Қолдануы ==
Кен ошақтарында және шахталарда қопарғыш жұмыстарын жүргізу үшін қолданылады.

ҰОС кезінде тротилдің жетіспегенінде аммоналмен снарядтарды оқтайтын.

== Тасымалдауы, орауы және сақтауы ==
* Патрондар түрінде шығарылады. Полиэтилен пакетке 10 данадан салынады. Пакеттер гофралынған қораптарға салынады.
* Жабық қойма орындарда сақталады.
* Тасымалдау кезінде атмосфералық жауын-шашыннан және тіке күн көзінен сақтау керек. Сақтау мерзімі - 12 ай.

== Сыртқы сілтемелер ==
* http://www.ataka.org.ua/

== Дереккөздер ==
* “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998

[[Санат:Химия]]
[[Санат:Қопарғыш заттар]]