Дубек Нұртазаұлы Шалғынбаев

Дубек (шын есімі Иүсіпбек) Нұртазаұлы Шалғынбаев (1920, Қытай, Тарбағатай аймағы, Шағантоғай ауданы Барлық тауы — 1947, Шәуешек қаласы) — Шыңжаңдағы қазақ зиялыларының өкілі, ағартушы, журналист. Әкесі Нұртаза Шағантоғайда үкірдай болған. Дубек сауатын қытай мектебінде ашқан. Ол кезде қытайлардың қол астында қызмет еткен, оқыған қазақтарға қытайша ат қойылатын болғандықтан, Иүсіпбек Дубек аталып кеткен. Дубек Үрімжідегі моңғол-қазақ интернатының тіл және әдебиет факультетінде оқып жүріп, аударма жұмысымен шұғылданады (“Қыз Жібек” операсын қытай тіліне аударған, 1939). Үрімжіде Шэн Ши Cай билігіне қарсы қазақ жастарының астыртын ұйымын құрады. Бірақ көп ұзамай бұл ұйым жабылып, Дубек қамауға алынады (1940). 1942 жылы абақтыдан босап, Тарбағатайға оралады. Шэн Ши Cайдан кейінгі У Жұң Шын билігі тұсында Гоминьдан партиясының Тарбағатай аймақтық к-тінде үгіт бөлімінің бастығы міндетін атқарды (1945). Кеңес Одағының Шәуешектегі консулының орынбасары Зейнуллинмен бірге ұлт-азаттық ұйымының бағдарламасын жасап, ұйымды қайта құрады. Шәуешектегі қазақ-қырғыз ұйымымен бірлесе отырып, “Қыз Жібек”, “Ер Тарғын”, “Жалбыр”, “Шұға”, “Қалқаман — Мамыр”, “Еңлік — Кебек”, өзі жазған “Қасқырбай” пьесасын сахнаға шығарады. Дубектің бірқатар мақалалары (“Кедей оқушының тағдыры”, “Махаббат мұңы”, “Халық пікірінің шындығы”, “Әдебиетіміздің келелі міндеттері”, “Кеңес — Герман он жылдық келісімі туралы”, т.б.) қытай және қазақ тілдерінде жарық көрген.

Дереккөздер

Қазақ энцклопедиясы