Қазақ ұлықтарының Ор өзені бойындағы кездесулері бетінің бастапқы мәтінін қарау

[[File:Smestow Brook (or River Smestow) - geograph.org.uk - 1624135.jpg|thumb| alt=A.| ''[[river]]''.]]
'''Қазақ ұлықтарының Ор өзені бойындағы кездесулері''' – 18 ғасырда [[Ресей]] үкіметі әкімдері өткізген мәжілістер. Бірнеше рет өткен. 


[[1738]] жылы тамызда Орынбор шекара комиссиясының төрағасы В.Н. Татищев Кіші және [[Орта жүз]] билеушілерімен кездесу өткізді. Оған Кіші жүзден [[Әбілқайыр хан]] мен оның ұлы Ерәлі сұлтан, Орта жүзден [[Әбілмәмбет хан]] мен [[Абылай сұлтан]] шақырылды. Бірақ Әбілмәмбет пен Абылай кездесуге келген жоқ, ал Орта жүзден келген [[билер]] мен рубасыларының ресми кездесуде әлдебір шешім қабылдауға құқықтары шектеулі болды. Сондықтан Татищев тек Әбілқайырмен келіссөз жүргізді. Онда Әбілқайыр бастаған [[Кіші жүз]] билері орыс патшасына екінші рет [[ант]] берді және қолға түскен [[қалмақ]] тұтқындарын қайтаруға, [[қазақ]] даласы арқылы өтетін сауда керуендерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге міндеттенді. Екінші кездесуді [[Орынбор]] комиссиясы төрағасы В.А. Урусов 1740 жылы [[Орск]] бекінісінде өткізді. Оған Кіші жүзден [[Нұралы]] және [[Ерәлі сұлтан]]дар бастаған 70-тен астам [[би]], Орта жүзден Әбілмәмбет хан мен Абылай сұлтан қатынасты. Еділ қалмақтары мен қазақтар арасындағы әскери қақтығыстар, орыс тұтқындарын қайтару, керуен саудасы, т.б. мәселелер қаралды. Кездесудегі басты оқиға – Әбілмәмбет хан мен Абылай сұлтанның Ресейге қосылу туралы ант беруі болды. Осының нәтижесінде Орта жүздің солтүстік-шығыс бөлігі Ресей бодандығын мойындады. [[1742]] жылы өткен үшінші кездесуді Орынбор комиссиясы төрағасы И.И. Неплюев ұйымдастырды. Оған Кіші жүзден Әбілқайыр бастаған бір топ адам (Ерәлі, Дербісәлі сұлтандар және Орта жүзден [[Жәнібек батыр]]) қатынасты. Кездесуде қазақтар мен жоңғарлар және Еділ қалмақтары арасындағы қарым-қатынастар, орыс және башқұрт тұтқындарын қайтару мәселелері қаралды. Оған жоңғар билеушісінің және қарақалпақтардың елшілері де қатынасты. Кездесуден кейін қазақтармен даулы мәселелерді шешу үшін жоңғарларға, қарақалпақтарға, [[Кіші жүзге]] елшіліктер аттандырылды. 

Жалпы бұл кездесулер Ресей үкіметінің қазақ даласындағы, соның ішінде, ең алдымен, Кіші жүзде саяси ықпалын арттыру мақсатында жүргізілді.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, V том</ref>

==Дереккөздер==
<references/>

[[Санат:Қазақстан тарихы]]

{{stub}}