Черненко-Вавилов сәуле шығару бетінің бастапқы мәтінін қарау

ЧЕРЕНКОВ-ВАВИЛОВ СӘУЛЕ ШЫҒАРУЫ — берілген [[зат]] ішінде не белгілі бір ортада жарықтың [[фаза]]лық жылдамдығынан артық [[жылдамдық]]пен қозғалуы кезінде зарядты бөлшектің [[сәуле]] шығару құбылысы. Жарықтың фазалық жылдамдығы (и) [[жарық]]тың [[вакуум]]дегі жылдамдығының (с), ортаның сыну көрсеткішіне (n) қатынасы арқылы анықталады: и=с/n. Сондықтан Ч.-В. с. ш. мына шарт орындалғанда пайда болады: υ>и немесе βn>1, мұндағы υ — зарядты [[бөлшек]]тің жылдамдығы, β=υ/с. Кез келген [[материя]]лық бөлшек жарықтың вакуумдегі жылдамдығынан (с) артық жылдамдықпен қозғала алмайды. Бірақ тәжірибелік тәсілдермен жылдамдығы берілген [[дене]] ішіндегі жарықтың фазалық жылдамдығынан артық болатын [[заряд]]ты бөлшектер шығарып алуға болады. Ч.-В. с. ш-н тудырушы бөлшек бірқалыпты қозғалса, онда Черенков-Вавилов сәулесі бастапқы бөлшек [[траектория]]сымен θ бұрыш жасай отырып таралады. Берілген орта үшін тұрақты шама болып саналатын бұл [[бұрыш]]тың мәнін анықтау арқылы, зарядты бөлшектің сол ортадағы қозғалу жылдамдығын (υ) табуға болады: cosθ=с/υҺn. [[Черенков]] санауышы осы принципке негізделіп жасалған. Ч.-В. с. ш. құбылысын 1934 ж. [[П.А. Черенков]] (1904 — 1990) пен [[С.И. Вавилов]] (1891 — 1951) ашқан. Ал мұның теориясын 1937 ж. И.М. Франк пен И.Е. Тамм жасаған.


{{Суретсіз мақала}}
[[Санат: Тұлғалар]]
[[Санат: Физика]]

{{wikify}}