Хазірет Хасан бетінің бастапқы мәтінін қарау

{{Infobox Biography 
|subject_name   =  Хазірет Хасан
| date_of_birth  = 1879 
| place_of_birth = Тайсойған 
| date_of_death  = 1938 
| occupation   = Діни қайраткері
| nationality  = [[Қазақтар|қазақ]]
}}
Батыс Алашорда діни қайраткері, мұхтасиб '''Хасан Нұрмұхамедов''' [[Орал облысы]], [[Гурьев уезі]], Тайсойған болысында туған. Тайсойған-Бүйрек құмын қыс қыстап, Қаратөбе, [[Ойыл]] өңірін жаз жайлаған Нұрмұхамед байдың баласы. Тегі — Байұлына жататын [[шеркеш руы]].
Бастауыш ибтидай, орта рушдия медресесін аяқтағаннан кейін 1901 жылы [[Бұхар]] қаласындағы жоғары дәрежелі діни білім беретін Мір-Араб медресесін тәмамдаған. Тайсойған құмында медреселі [[мешіт]] ұстаған. Х.Досмұхамедұлы арқа сүйеген ықпалды адамдардың бірі.

1917 жылы сәуірде [[Орал]] қаласында өткен 1-Орал облыстық қазақ сиезінің делегаты. Осы жиында Бүкілресейлік мұсылмандар сиезіне Орал облысынан [[делегат]] болып сайланды. Сол жылы мамыр айында Мәскеуде өткен Мұсылмандар сиезінен соң осындағы қазақ делегаттарының кеңесіне қатысып, кеңес қаулысымен 1917 жылы 1 тамыз - 10 қыркүйек аралығында [[Ташкент]] қаласында жалпықазақ сиезін өткізуді қолдады.

1917 жылы желтоқсанда Орынбор қаласында өткен 2-Жалпықазақ сиезінің делегаты. Сиезде Алаш автономиясын дереу жариялауды және автономияға Түркістан қазақтарын қосып алуды жақтап дауыс берді.

1917-1919 жылдары Ойылда, Қаратөбеде, Жымпитыда өткен облыстық қазақ сиездерінің делегаты, 4-Орал облыстық қазақ сиезінің қарарымен құрылған «Ойыл уәлаяты» Уақытша үкіметінің жанынан ойылдық мұхбар Сағидолла Ізтілеуовтің төрағалық етуімен ұйымдастырылған Дін істерін басқару жөніндегі комиссияның мүшесі, «Ойыл уәлаятының» Тайсойған, Бүйрек, Кермақас, Қызылқоға, Қарабау өңіріндегі мұхтасибы.

1919 жылы 10 желтоқсанда [[Қызылқоға]] ауылында өткен [[Батыс Алашорда]] қала және ауыл земство өкілдері мен зиялы қауым өкілдерінің, ел ақсақалдарының бас қосуына қатысып, кеңес жағына шығуды жақтады. [[Батыс Алашорда]] таратылған соң Тайсойғандағы мешітінде діни істермен айналысты.

1925 жылдан бастап өзге діни қайраткерлермен бірге өкімет тарапынан қатаң бақылауға алынып, діни- рухани қызметіне шектеу қойылды. Уезд орталығы Гурьевке келіп, дүркін- дүркін белгіленіп тұру талап етілді.
Ақыры 1937 жылы тұтқындалып, [[Орал]] қаласындағы ел аузында «Қырық тұрба» аталатын губерниялық түрмеге қамалды. «Маңғыстаулық мүхтасиб Хади Султанов, белгілі Оразмағамбет молда Тұрмағамбетов, имам Әбі Өтемағамбетовпен бірлесіп жапон тыңшысына агент болды, ақ [[эмигрант]] [[Мұстафа Шоқай]]мен астыртын байланысты» деген айып тағылды. Сонымен бір мезгілде Хасан хәзіреттің туған-туысқандары және [[Қаражан Сарбөпиев]], [[Нұғыман Хасанов]], [[Мырзағали Иманғазиев]], [[Қосмұқан Маманов]] секілді пікірлес, таныстары қудаланды. Белгілі «Хасан хазірет мешіті» бұзылып, жоқ етілді. Хасан хазірет [[КСРО]] Жоғарғы соты әскери коллегиясы «үштігінің» қаулысымен 1938 жылы ақпанда атылды.<ref>«Алаш» қозғалысы. Алматы, 2008. ISBN 9965-32-715-7</ref>

==Дереккөздер==
<references/>

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Алаш қозғалысы]]
{{Bio-stub}}