Малдың инвазиялық аурулары бетінің бастапқы мәтінін қарау

[[Сурет:Haeckel Platodes.jpg|thumb|[[гельминтоз]]дар]]
'''Малдың инвазиялық аурулары''' — [[эволюциялық даму]] барысында [[жануар]] денесінде паразиттік тіршілік етуге бейімделген бір клеткалы [[организмдер]] мен құрттар тудыратын аурулар. Бұл аурулардың 2 тобы бар: Бірінші тобы — [[гельминтоз]]дар. Оларды [[трематода]] (сорғыш құрт), [[цестода]] (таспа құрт), [[нематода]] (жұмыр құрт) кластарына жататын құрттар тудырады. Мал арасында [[фасциолез]], [[дикроцелиоз]], [[ішек цестоздары]], [[таспа құрт]] дернәсілдері тудыратын аурулар жиі кездеседі. Сиырдың, қой-ешкінің, түйенің жіті және созылмалы ауруы — фасциолез республиканың барлық өңірінде таралған. Аурудан арылу үшін ит пен малды алдын ала құрттан арылтады (дегельминтизация), батпақтарды құрғатып, жайылымдарды, суаттарды, олардың маңын тазартады. [[Дикроцелиоз]]— малдың бауыры мен өт жолдарын зақымдайтын созылмалы ауру. Республиканың барлық өңірінде, әсіресе оңтүстік мен оңтүстік-шығысында жиі кездеседі. Оны тудыратын дикроцелия құрты. Малға [[гексихол]], [[гексохлор-параксилол]], [[гетолин беріп]] (дегельминтизация жасап), құрттан арылтуға болады. Таспа құрт дернәсілдері тудыратын аурулар — [[эхинококкоз]], [[ценуроз]], [[цистицеркоз]] кезінде малдың бауыры, миы, өкпесі, сірі қабықтары зақымданады. Бұл аурулардан арылу жұмысы арнайы жоспар бойынша жүргізіледі. 
[[Сурет:Hymenolepis microstoma.jpg|thumb|цестода]]
[[Ішек цестодоздары]]н (мониезиоз, тизаниезиоз, т.б.) тудыратын құрттар да аралық (кейбір кенелер) және тұрақты иелердің [[қой]], [[сиыр]]) арқылы өсіп, дамиды. Қоздырғыш малдың аш ішегін зақымдап, ішін өткізеді, ауру асқынса мал өледі. Емдеу, және аурудан сақтану үшін малға тотияйын мен ас тұзының қоспасы, [[фенасал]], т.б. дәрілер ішкізіледі. Малдың инвазиялық ауруларының екінші тобы — [[тейлерия]], [[пироплазма]], [[қан паразиттері]] ([[бабезия]]), [[кокцидия]] (ішек қабырғасында тіршілік ететін бір клеткалы жануарлар), [[саркоциста]] (бұлшық етте болатын паразиттер), [[безноития]] (теріні зақымдайтын паразиттер) сияқты бір клеткалы паразиттер тудыратын протозойлық аурулар. Бұлардың көпшілігі ауру малдан сау малға кене, түрлі жәндіктер арқылы жұғады. Ауру жедел түрде өтеді, негізгі белгілері — малдың дене қызуы қатты көтеріліп, лимфа бездері үлкейеді, терінің сарғаюы, [[жүрек]] пен [[қан тамыры]], [[ішек-қарын]] қызметінің нашарлауы байқалады. [[Протозойлық аурулар]]ды емдеу үшін [[азидин]], [[беренил]], [[диамидин]], т.б. препараттарын егеді. Мал [[токсоплазмоз]]ынан, [[саркоспоридиоз]], [[безноитиоз]], [[қотыр]] ауруларының эпизоотологиясы мен патогенезін зерттеп, анықтау әдістерін табу ісі республикада жүйелі жолға қойылған.
<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VI том</ref>
==Дереккөздер==
<references/>
{{wikify}}

[[Санат:Жануарлар аурулары]]