Көпатомды спирттер бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Көпатомды спирттер.'''Көп атомды [[спирттер]] көмірсутектердің құрамында бірнеше [[гидроксил]] тобы бар туындылары. Көпатомды спирттерге [[этиленгликоль]] С<sub>2</sub>Н<sub>4</sub>4(ОН)<sub>2</sub>, глицерин С<sub>3</sub>Н<sub>5</sub>(ОН)<sub>3</sub>, ксилит С<sub>5</sub>Н<sub>7</sub>(ОН)<sub>5</sub>, сорбит С<sub>6</sub>Н<sub>8</sub>(ОН)<sub>6</sub>, т.б. жатады.
Екі гидроксил тобы бар спирттерді гликолъдер немесе алкандиолдар деп атайды. Жалпы формуласы: С<sub>n</sub>Н<sub>2n</sub>(ОН)<sub>2</sub>.

<br />
Аталуы. Халықаралық атаулар жүйесі бойынша сәйкес қаныққан көмірсутек атына диол немесе триол жұрнағын қосып, гидроксил тобы байланысып тұрған [[көміртек]] атомының нөмірі көрсетіледі.
[[Сурет:Glikol.svg|left|thumb| alt=A.|200 px|[["Этиленгликоль"]]]]

Алу әдістері. 1. Көпатомды спирттерді біратомды спирттерге ұқсас
жолдармен алуға болады. Мысалы, екіатомды спирттерді көмір-
сутектердің дигалогентуындыларын гидролиздеп алады.
==Глицерин==
[[Сурет:Glycerol-3DModel.png|right|thumb| alt=A.|200 px|[["Глицерин"]]]]
Глицерин СН<sub>2</sub>ОН — СНОН — СН<sub>2</sub>ОН — тәтті дәмі бар түссіз, қоймалжың сұйықтық. Суды жақсы сіңіретін, гигроскопиялық зат. Сумен кез келген мөлшерде араласады. Атмосфералық қысымда 290С-та қайнап, ыдырай бастайды, сондықтан оны белгілі бір қысымда айдайды. Глицеринді өнеркәсіпте пропиленнен алады. Көп мөлшерде химия және тамақ өнеркәсібінде қолданылады. Глицерин гигроскопиялық зат болғандықтан, теріні жұмсартатын қасиетіне байланысты парфюмерияда, былғары өнеркәсібінде пайдаланады. Сонымен қатар глицерин қопарылғыш заттар және дәрі-дәрмектер өндіруде медицинада қолданылады. Дикарбон қышқылдары және олардың туындыларымен глицеринді әрекеттестіріп, полимерлі қосылыс — полиэфир алады.
[[Сурет:Glycerol-3D-vdW.png|left|thumb| alt=A.|270 px|[["Глицерин"]]]]
Көпатомды спирттердің құрамында екі және одан да көп гидроксил топтары болады. Маңызды өкілдері этиленгликоль СН<sub>2</sub>ОН - СН<sub>2</sub>ОН және глицерин СН<sub>2</sub>ОН - СНОН - СН2ОН. Олардың құрамында гидроксил тобы болғандықтан, қасиеттері біратомды спирттерге ұқсас. Айырмашылығы — гидроксил тобының санына байланысты. Этиленгликоль синтездік талшық алу үшін және [[антифриз]] ретінде қолданылады. Глицерин былғары өнеркәсібінде, дәрі-дәрмек, қопарылғыш зат алуға, т.б. қолданылады<ref>Химия: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулық / Ә. Темірболатова, Н. Нұрахметов, Р. Жұмаділова, С. Әлімжанова. – Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007. – 352 бет, суретті. ISBN 9965-36-092-8</ref>

==Дереккөздер==
<references/>

{{wikify}}


[[Санат:Химия]]


{{stub}}