Деректер басқару тілі бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Деректер басқару тілі''' ({{lang-en|data manipulation language}}, '''DML''')

'''Data Manipulation Language''' ('''DML''') (деректерді басқару (манипуляциялау) тілі) — [[Дерекқор|дерекқордағы]] деректерді, кірістіру, жою немесе өзгертуге арналған [[дерекқорға|дерекқорлардағы]] компьютерлік бағдарламалар немесе пайдаланушылар пайдаланылатын компьютерлік тілдер отбасы.

Бүгінгі күні, [[Реляциялық деректер қорларын басқару жүйесі|РДҚБЖ]] деректерін алуға және басқару үшін пайдаланылатын, ең танымал болып табылатын DML тілі [[SQL]].  DML өзге де нысандары IMS/DL1, [[CODASYL]] дерекқорларында ([[IDMS]] сияқты), және басқаларда пайдаланылады.

DML тілдері бастапқыда компьютерлік бағдарламаларда ғана пайдаланылды, бірақ SQL келуімен сондай-ақ адамдар пайдалана бастады.

DML тілінің функциялары сөйлемдегі бірінші сөзбен анықталады (жиі '''сұрау''' деп аталады), олар әрқашан дерлік етістік болып табылады. SQL жағдайында, бұл етістіктер — «[[select (SQL)|select]]» («таңдау»), «[[insert (SQL)|insert]]» («кірістіру»), «[[update (SQL)|update]]» («жаңарту»), и «[[delete (SQL)|delete]]» («өшіру»). Бұл деректер базасына тіл сипатын міндетті бірқатар есептілігін (команда) айналдырады.

DML тілдері түрлі дерекқор жабдықтаушылар арасында айтарлықтай өзгеріп отыруы мүмкін. [[ANSI]] құрған SQL стандарттары бар, бірақ ДҚБЖ өндірушілері көбінесе тілдің өз «кеңейтімдерін» ұсынады.

DML тілдері, негізінен, екі түрге бөлінеді:
* Procedural DMLs — деректері бойынша әрекетті сипаттайды.
* Declarative DMLs — деректердің өзін сипаттайды.

<!-- is a family of syntax elements similar to a computer [[programming language]] used for inserting, deleting and updating data in a [[database]]. Performing read-only queries of data is sometimes also considered a component of DML.

A popular data manipulation language is that of [[Structured Query Language]] (SQL), which is used to retrieve and manipulate [[data]] in a [[relational database]].<ref name="SQL92" >[[#SQL92|SQL92]]</ref> Other forms of DML are those used by [[Information Management System|IMS]]/DLI, [[CODASYL]] databases, such as [[IDMS]] and others.

Data manipulation language comprises the SQL data change statements,<ref name="SQL92, statements by function" /> which modify stored data but not the schema or database objects. Manipulation of persistent database objects, e.g., tables or stored procedures, via the SQL schema statements,<ref name="SQL92, statements by function" >[[#SQL92|SQL92]] 4.22.2, SQL statements classified by function</ref> rather than the data stored within them, is considered to be part of a separate [[data definition language]]. In SQL these two categories are similar in their detailed syntax, data types, expressions etc., but distinct in their overall function.<ref name="SQL92, statements by function" /> 

Data manipulation languages have their functional capability organized by the initial word in a statement, which is almost always a [[verb]].  In the case of SQL, these verbs are:
* <code lang="sql" >[[Select (SQL)|SELECT ... FROM ... WHERE ...]]</code>
* <code lang="sql" >[[Insert (SQL)|INSERT INTO ... VALUES ...]]</code>
* <code lang="sql" >[[Update (SQL)|UPDATE ... SET ... WHERE ...]]</code>
* <code lang="sql" >[[Delete (SQL)|DELETE FROM ... WHERE ...]]</code>

The purely read-only <code lang="sql" >[[Select (SQL)|SELECT]]</code> query statement is classed with the 'SQL-data' statements<ref name="SQL92, statements by function" /> and so is considered by the standard to be outside of DML. The <code lang="sql" >[[Select (SQL)|SELECT ... INTO]]</code> form is considered to be DML because it manipulates (i.e. modifies) data. In common practice though, this distinction is not made and <code lang="sql" >[[Select (SQL)|SELECT]]</code> is widely considered to be part of DML.<ref name="Oracle, DML">{{cite web
  |title=Data Manipulation Language Statements
  |url=http://download.oracle.com/docs/cd/B19306_01/server.102/b14220/sqlplsql.htm#i18503
  |publisher=[[Oracle Database|Oracle]]
  |quote=Data manipulation language (DML) statements ''query or manipulate'' data in existing schema objects.
}}</ref>

Most SQL database implementations extend their SQL capabilities by providing [[Imperative programming|imperative]], i.e., procedural, languages.  Examples of these are [[Oracle Database|Oracle]]'s [[PL/SQL]] and [[IBM DB2|DB2]]'s SQL PL.  

Data manipulation languages tend to have many different flavors and capabilities between database vendors. There have been a number of standards established for SQL by [[ANSI]],<ref name="SQL92" /> but vendors still provide their own extensions to the standard while not implementing the entire standard.

Data manipulation languages are divided into two types, [[procedural programming]] and [[declarative programming]].

Each SQL DML statement is a declarative command.  The individual SQL statements are declarative, as opposed to [[Imperative programming|imperative]], in that they describe the program's purpose, rather than describing the procedure for accomplishing it.

Data manipulation languages were initially only used within [[computer program]]s, but with the advent of SQL have come to be used interactively by database administrators.
-->
==Тағы қараңыз==
* [[Create, read, update and delete|CRUD]]
* [[Data definition language]]
* [[Data control language]]
* [[Query language]]
* [[Select (SQL)]]
* [[Insert (SQL)]]
* [[Update (SQL)]]
* [[Delete (SQL)]]
* [[Create (SQL)]]
* [[Drop (SQL)]]
* [[DDL|Data Definition Language]]
* [[Data Control Language]]

== Сілттемелер ==
* {{cite web
  |url=http://www.contrib.andrew.cmu.edu/~shadow/sql/sql1992.txt 
  |title=The SQL92 standard
  |ref=SQL92
}}
{{Reflist}}
{{Дерекқор}}


[[Санат:Дерекқор]]
[[Санат:SQL]]
[[Санат: Дерекқорлар тілдері]]