Ау салу бетінің бастапқы мәтінін қарау

АУ САЛУ / ШАБУ - бальщты арнайы тоқылган қүрылгы комегімен аулау тәсілі. Ау саларда біртегіс қолайлы және балықтардың көбірек шогырланатын жері таңдалып, оидай ауды салатын, тартатын жер, жагалық

			
	-■X	і	щШк gjM
о
Дарияда ау иіабу. Жайыц. 2008 ж. ҚР MOM экспедициясы материалдарынан

орын Каспийде тартым, Аралда майлыц деп атала- ны () іеппіц енсіз тар тусы - цылта деп аталатын жерге міикенс тоспа ауларды салады. Көлде қамыс қоғаның су түбіидегі қалдықтары, ягни келегі көп жерде балық коп болады деп саналады. Ондайда балықшылар жагада іурыіі, үлкен аудың екі жағындағы арқаннан тартып, су кагасының дэл ортасынан шығарып алады (к. Жылым).
Үлкеп аудың су беті жағындағы жиегіне торды суға батырмас үшін эісүзбелер жасап, астыңғы жиегіне ауыр тас, қорғасындар - ауыртпальщтар байлайды (қ. іуыртпалық). Тордың екі шетіне үзын сырьщты тірей, сырықтың бас жағын шалқайта зырғытып жүргізеді. Қорытпа ауының астыңғы көңгей арцанына үш-төрт кулані сайын ауыртпалық орнына салма тас байлап салады. Үлкен аулардың астыңғы, үстіңгі арқандарын косып айқастырып тартады және оны «бәймеңдеп» тарту, л и скі жақ арқанды бір-бірімен қоса тартуды өптестіре тарту дейді.
Аудың күрделі қурылымды түрінің бірінде аудың орта і үсындағы тарлау қуысын абақ деп атаганымен осын¬дай қалталы ауды да абац деп атай береді (толығырақ қ. Абақ). Қалтага түскен балықты кішкене сүзгімен, я гни сақпен (Балқашта цауга, нәресте деп атайды) сүзіп алады. Қорытпа тэрізді ірі балықтар аудың қалтасын жыртып немесе керегесін үзіп кетпес үшін сүйменмен үрып алады. Балықшы екі қолына ау жазатын қармақ тсмір үстайды. Алабүганың үстіңгі тарагы (қанаты), жайынның эр жерлеріндегі кішкене қалаштары ауды бүлдіріп кетпеуін қадагалайды.
Ауды немесе қармақты салганда «Су иесі Сүлейменнен» медет тілеп, мынадай жолдарды айтады: Ал бальщ, ал бальщ, Қабандай цап бальщ, Қармагымды, ауымды, Аузьща сап тарт бальщ. Өгіздей зор бальщ, Өлең іиөптей мол бальщ, Қырга шыгып жат бальщ.
Аугатүскен шабақтарды шыганаққа қүрылган шарбаққа жібереді. Үлкен бальщтарды уақытша қамайтын қоршауды жазушы С.Мүқанов сүзек деп атайтынын жазады.

Жылымды екі жагада тұрып тарту. Реконструкция. Суретші Ж.Шәйкен.

Ауга балық көп түсуін балықшылар жылым майлан- ды, ау майланды дейді. Балықшыларга жолыққан жола- ушы «Ау майлы болсын (майлансын)!» дегеп тілек айта¬ды. Біраз уақыт ауга балық түспесе «ау қырсықты» деп аудың басына әйелдің дамбалын байлап салып «қырсық шыгарып» магиялық ырым жасаган. Ол өсу, өну, кобсю ырымымен байланысты атқарылатын ежелгі гурып (қ. Дамбал). Балык аулау аяқталған соң, бальщшылар ар¬найы қүрылгыга ауды тараштап реттеп жазып қояды.<ref>Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2</ref>

== Дереккөздер ==
<references/>

{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Мәдениет]]
[[Санат:Терминология]]


{{stub}}