Жәлел әд-Дин Мендіұрынұлы бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Жәлел әд-Дин Мендіұрынұлы''' ибн Ала ад-дунйа уә-ю-Д ин Әбу-д-Фатх Мұхаммед 1198/99 жылдары туған. Жәлел әд-Дин - [[Хорезм]] шаһтарының соңғы ұрпағы. Жәлел әд-Дин Шыңғыс хан жасағымен 1216 жылы алғаш рет [[Ырғыз өзені]] бойында кездесіп, әскерін майдан даласынан алып кетеді. Жәлеел әд-Диннің жас та болса, дарынды қолбасшылығы шайқаста [[Жошы]] әскерлері күннің батуымен көп жерге от жаға отырып, өздері майдан даласынан жылыстап тайып тұрады. Мұны кеш сезген хорезмдіктер «біз жеңдік» деп масаттанады. Жәлел әд-Дин әкесіне жаудың артынан қуып, талқандауды ұсынады, бірақ әкесі бұл ұсынысты  қабыл алмайды. Дарынды Жәлел әд-Динді арғын руынан шыққан Айшешек шешесі үшін әжесі Теркун қатын мен кейінгі екі інісі жек көрген. Шыңғыс хан империясы әскерлерімен бетпе-бет келген ұрыстарда бұл екеуі ағаларын жау шебіне тастап кетуді әдетке айналдырған. Оның үстіне, Жәлел әд-Диннің өзінің сеніміне кіріп алған уәзірі Шараф әл-Мүліктің екі жіздылыгынен де көп азап шеккен. Осындай опасыздықтарға қарамай, Жәлел әд-Дин басқарған таңдаулы сарбаздар көптеген шайқастарда ерлік көрсетті. 

Соның бірі - Шынды-Паруан шайқасы. Бұл шайқаста күйрей соққы алған [[Шыңғыс хан]]ның өзі үлкен ойға қалған. Бұл саясат өз нәтижесін беріп, шешуші ұрыс тұсында Жәлел әд-Дин әскеріндегі кейбір ықпалды тайпалар майдан даласын тастап, өз колбасшысын аз ғана сенімді батырларымен жау ортасына қалдырып кеткен. Жәлел әд-Дин жау қоршауынан құтылып, өзеннің арғы бетіне өтіп, өздеріне қайта айбат шеккенде Шыңғыс хан Жәлел әд-Диннің майдандағы ерлік іс-әрекетіне риза болып, оны соңынан қуғызбаған. Үндістан шекарасынан Хорезмге оралған Жәлел әд-Дин әкесінің салы суға кетіп,ұншырғасы түскенін көреді. Бытыраған шаһ әскерінің  басын кайта құрау мүмкін болмайды, Мұхаммед шаһтың әуелгі сенген балалары әкесінің сенімін ақтамайды. Қам көңіл Жәлел әд-Дин Қап тауынан әрі асады. Бұл жақтың халықтары Жәлел әд-Динге көмек бере алмайды, әзербайжан, гүржі, т.б. халықтардың өзара кикілжіңі мен алауыздығы Жәлел әд-Диннің күшті, ұйымдасқан әскер құруына кедергі болады. Жәлел әд-Дин 1231 жылы тамыз айының ортасында Майафарикан қонысының қасындағы Ғайн-Дар аралындағы бір күрдтің үйінде қайтыс болады.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:1198 жылы туғандар]]
[[Санат:Билеушілер]]
[[Санат:1231 жылы қайтыс болғандар]]