Батпақтардағы температуралық режім. Батпақтардың қатуы және еруі бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Батпақтардағы температуралық режім. Батпақтардың қатуы және еруі'''— минералды [[топырақ]]тардағы тәрізді температура құбылуының шымтезек қабатындағы жылу алмасу процесіне сәйкес жүруі. [[Батпақ]]тардағы температура құбылуының амплитудасы мен температураның максимумы мен минимумы топырақ қабатымен сәйкес келмейді. Ол бұл орталардың [[су жылуы]] қасиеттеріне байланысты. Ал [[жер асты сулары]]ның деңгейінен төмен орналасқан шымтезек қабатының жылулық қасиеттері өзгермейді деуге болады. Жоғары, кұбылмалы "тірі" кабатты жер асты суларының тербелуіне және шымтезектің ылғалдығының өзгеруіне байланысты бұл қабаттың [[жылу сыйымдьшығы]] мен жылу өткізгіштігі бір ландшафтан екінші ландшафтқа өткенде мерзімдік және кеңістікте өзгеріске ұшырап отырады. Ұйықтар мен тартпаларда және аса күшті ылғалданған үлескілерде жылу өткізгіштік пен жылу сыйымдылық сфагналық-бұталық микроландшафтарға қарағанда, әсіресе жазда көбірек, бірақ минералды топырақтарға қарағанда азырақ болады. Температураның тәуліктік режімі 15—20 см тереңдікке дейін айқын байқалады, жылдық режім 3,0—3,5 м-ге дейін, 35—40 см және 4—5 м тереңдіктерде температураның тәуліктік және жылдық құбылуы өшеді. Мүк батпақтарының бетіндегі жазғы температураның құбылу амплитудасының максимумы ондаған градусқа жетуі мүмкін, жекелеген ашық түндерде, [[солтүстік-батыс]] аудандарда батпақ беттерінде суық ұруы болуы мүмкін. Батпақ массивтерінің қатуы температураның орнықты (тұрақты) түрде 0°С-тен теріс мәнге етуінен соң 12—17 күннен кейін басталады. Шымтезек қабатының қатуы 5—10 см тұрақты [[қар қабаты]]ның қалыптасуына дейін қарқынды жүреді. Батпақ массивтерінің еруі турлі ландшафтарда әрқилы жүреді.
<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – Алматы, «Мектеп» баспасы, 2002 жыл.</ref>

==Дереккөздер== 
<references/>

{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Ғылым]]
[[Санат:Су шаруашылығы]]


{{stub}}