Жанартаутекті шөгінді кендер бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Жанартаутекті шөгінді кендер''' — [[геосинклиналь|геосинклинальдік]] және [[платформа|платформалық]] аймақтардағы [[теңіз|теңіздердің]] түбінде жанартаутекті шөгінді жыныстардың шөгуінен түзілген [[кен|кендер]]. Мұндағы [[минерал|минералдық]] заттар жанартаудың ыстық [[газ|газы]] мен [[су|суынан]] бөлініп, жанартау лавасы мен күліне сіңеді. Кейін суынған [[лава]] мен [[күл]] [[теңіз]] суының әсерінен әр түрлі бөлшектерге ыдырай бастайды. Ал [[жанартау]] әрекеті қайталанып, жаңадан бөлінген газдар мен сұйық ерітінділер қайта әсер еткенде олар ериді, сілтісізденеді, тотығады, жаңа химиялық қосылыстар, [[минерал|минералдар]] түзіп шөгеді және су массасымен бірге бір орыннан екінші орынға көшеді. Сөйтіп, жанартау атқылауымен, жердің терең қабаттарынан келетін заттар ыдырап, [[жер]] беті суымен тасымалданады. Бұл минералдық бөлшектердің [[мұхит]] пен теңіз алаптарының белгілі бір жерінде шоғырлануы нәтижесінде кейбір химиялық элементтердің мөлшері молаяды. Судағы химиялық реакция тепе-теңдігі өзгергенде, кейбір химиялық элементтердің [[ион|иондары]] [[коллоид|коллоидтық]] ерітіндіге айналып, коагулденген соң шөгеді. Жанартаутекті шөгінді кендерге [[силикат|силикаттар]] мен [[карбонат|карбонаттардан]], [[оксид|оксидтер]] мен [[гидроксид|гидроксидтерден]] тұратын [[темір]] мен [[марганец|марганецтің]] аса қалың қабаттары, құрамында темір, [[мыс]], [[мырыш]], кейде [[қорғасын]] [[сульфит|сульфиттері]] және [[барит]] пен [[гипс]] болатын колчедан [[кентас|кентастары]] жатады. Мұндай кендер барлық геологиялық жүйелерде кездеседі. Жанартаутекті шөгінді кендерге Орталық [[Қазақстан|Қазақстанның]] темір-марганец, Кенді [[Алтай|Алтайдың]] [[полиметал]] кен орындары жатады.
== Сілтемелер ==
Қазақ энциклопедиясы
{{stub}}
{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}
[[Санат:Геология]]