Әуіт бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Әуіт''' - кішігірім [[өзен]], [[бұлақ]], [[сай]], жылға аңғарларында бөгет салу жолымен жасалған, көлемі бір шаршыдан аспайтын [[суқойма]], яғни, су жиналатын шұңқыр. Қазақ егіншілері [[егістік]] жерлерін сумен қарапайым тәсіл арқылы қамтамасыз ететін. Мұнда су көтеретін құрал қолмен жұмыс істеп, жақын жатқан бір арықтан екінші арыққа тасымалданатын, тек өздігінен ағып бара алмайтын жағдайда, осыдан су өз ағысымен егістікке баратын. Осындай жолмен қолмен суару ландшафтық аймағына байланысты бірнеше түрге бөлінді. Торғай өңірінде өзен, көлдерден арық арқылы тартылған су егіске жақын орналасқан әуітке жиналатын. Мұндағы су егістікке қарапайым су көтергіш құрал - құлқауғаның көмегімен жеткізілетін. Онда жіп ұзын сырықтың екінші ұшына байланатын, ал салмақ екінші басында болады. Сырық мынадай жұмыс істеу тәсілімен орналастырылды: төмен түсіргенде шұқырдағы суды іліп, жоғары көтергенде дайындалған саз астауға құйылады, су егістіктен жоғары орналасқан соң, егіс даласын суғаруга қолайлы атыздарға бөліп су жібереді. Егіншілікті ұйымдастырудың әдіс-тәсілдері, іс-тәжірибелері қандай деген сұрауға жауап ретінде әртүрлі тарихи, археологиялық деректер табуға болады. Бірақ қазылған арық, тартылған тоғандардың іздері көп жағдайда белгі-бедерсіз жоғалып кетіп жатады. Атыз, жап, ыза суы, топырақ суы, қарық суы, орақ суы тәрізді кәсіптік атаулардың қатарында егіншілік ұйымдастыру әдісіне қатысты сөздердің бірі — әуіт бұл көне атау жергілікті тілде сақталып қалды. Байырғы [[Талас облысы|Талас өңірінде]] [[Шұқырәуіт]], [[Қызыләуіт]] тәрізді елді мекен атгары бар. Көктемде жиналған қар, жаңбыр, бұлақ суларын үлкен қазан шұңқырға, ойпаңға бөгеп, оны егіндікті, жайылым жер мен шабындықты қолдан суару үшін пайдаланып отырған.<ref> Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2 </ref>

== Дереккөздер ==
<references/>

{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}
{{stub}}
[[Санат:Мәдениет]]
[[Санат:Терминология]]