Үш саусақты ергежейлі қосаяқ бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Үш саусақты ергежейлі қосаяқ''' -Salpingotus crassicauda Vorontzov, 1924 
[[Сурет:Four-toes-jerboa.jpg|right||300px|"[[Төрт аяқты қосаяқ]]"]]

==Кеміргіштер отряды==
Rodentia

==Қосаяқтар тұқымдасы==
Dipodidae

==Статусы==
III-ші санат. Сирек таралу аймағы тар түр. 

==Генофондысын сақтау үшін таксонның маңызы==
Таралу аймағы шектелген және саны аз шекаралық түр - Әлемдік фаунадағы төрт түрдің бірі, тек [[Зайсан]] қазаншұңқыры ауданында ғана мекендейді.

==Таралуы==
[[Зайсан]] қазаншұңқырының барлық құмдары. [[ Ертіс|Қара Ертіс]]тің сол жағалауындағы Бүкон құмдары, [[Айғырқұм]] мен [[Дала|Дала,]] Қара Ертістін оң жағалаулындағы Өзнұра құмдары және Зайсан көлінің оңтүстік жағалауындағы шағын құмдар.
Мекендейтін жерлері. Астық тұқымдастар – жусанды немесе астық тұқымдастар - әртүрлі шөтер өскен дартылай бекінген құмды жазықтар. Жайдақ және аса биік емес шағылдарда, тақырларда, сортақды не қиыршық тасты учаскелерде сирек кездеседі, ал ірі жоталы құмдарда жоқ <ref> Воронцов и др., 1969;  Мазин, Мурзов, 1990;  Шенброт и др., 1995;</ref>

==Саны==
Жалпы сана аса көп емес – 10 км автомаршрутта 0.5-тен 12-ге дейін <ref>Воронцов и др., 1969;  Мазин, Мурзов, 1990;Мазин, Касабеков, 1983; </ref>. Бірақ та біршама қолайлы биотоптарда жекеленген жылдары бұлкөрсеткіш жоғары – 13-тен (Букон құмдарының солтустік бөлігі) 39-ға (атсыз құмдардың оңтүстік шеті) жетеді, бұл кезде қосаяқтардың мекендеу тығыздағы Дала құмында 1 га-да 5.1, Букон құмдарында 10.7 бас болады <ref>Мазин, Мурзов, 1990;Мазин, 1996; 7</ref>. Саны жылдар бойынша біршама өзгеніске ұшырайды. Қазақстанда тіркелген санының ең жоғарғы көрсеткеші тқменғі көрсеткіштен 6-10 есе артып түседі <ref>Шенброт и др., 1995;</ref>.

==Негізгі шектеу факторлары==
Қалайсыз қыстардан кейін топырақты терең тоң басу және мұз басу қосаяқтардың қысқы ұйқы кезіндеөлім – жітілге ұшырауы артады <ref>Шубин и др., 1969;</ref>. Жыртқыш аңдар мен құстардың да әсері болуы мүмкін.

==Биологиялық ерекшіліктері==
Жеке тіршілік етеді. Қысқы ұйқыға жатады. Оған қыркүйекте кетіп, сәуірдің аяғында оянады <ref>Мазин, Мурзов, 1990; Щербаков, 1977;</ref>. Ұйқыға кетер алдында детесініқ 28%-н құрайтындай май жинайды. Түнде белсенді. Жазды жеке учаскелерінің ауданы 0.35 га-дан (емізуші аналықтар) 0.5 га-ға (ересек аталықтар) жетеді. Негізгі қорегі – тұқым және насекомдар, аздап өсімдіктердің жасал бөліген де жейді. Қолда ұстағанда күнбағыс, жүгері, құмық пен сұлы дәндерін, түрлі насекомдарды, өрмекшілерді, құмырсқа жұмыртқаларын, нан, сол сияқты алма, сәбіз пен картофельді сүйсіне жейді <ref>Мазин, Мурзов, 1990;  Шубин и др., 1969; Параскив, 1960:  Исмагилов, 1972; </ref>. Ересек аналықтар бір маусымда 2 рет – мамыр мен маусында көбееді, бұл кезде олар әрі буаз әрі ұрпақтарын емізеді. 1-6, орташа 3-4 ұрпақ әселеді. 9-11 айда жыныстық жағынан жетіледі<ref> Исмагилов, 1972; 10. Мазин, Мырзабеков, 1985.</ref>.Табиғатта тіршілік ұзақтығы 3 жылдан аспайды <ref>Воронцов и др., 1969; </ref>.

==Қолда өсіру==
Жақсы күтім болса қолға оңай үйренеді <ref>Мазин, 1996; </ref>.

==Қабылданған алынған қорғау шаралары==
Алынбаған.

==Қорғауды керек ететін шаралары==
Арнайы қорғау шаралары қарастылмайда.

==Зерттеу үшін ұсыныстар==
Таралу аймағы шектеулі шекаралық түр ретінде оның санына тұрақты мониторинг жүргізу, экологиясы мен биологиясын зерттеу.

== Дереккөздер ==
<references/>
[[en:Jerboa]]
[[fa:پامسواکی]]
[[my:သားပိုက်ကြွက်]]

[[Санат: Биология]]