Қоға тұқымдасы бетінің бастапқы мәтінін қарау

{{taxobox
|name = Қоға тұқымдасы
|image =   Typha minima2.jpg
|regnum = [[Өсімдіктер]]
|unranked_divisio =  [[Жабық тұқымдылар]]
|unranked_classis = [[Дара жарнақтылар]]  
|unranked_ordo =  
|ordo = [[Poales]]
|familia = '''Typhaceae'''
|familia_authority = [[Antoine Laurent de Jussieu|Juss.]]
|subdivision_ranks = Тектері 
|subdivision = 
''[[Sparganium]]'' <br/>
''[[Typha]]''
|}}
'''Қоға тұқымдасы'''<ref>Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5</ref>  ({{lang-la|Typhaceae}}) – [[дара жарнақтылар]]ға жататын көп жылдық [[өсімдіктер]].  
 
== Ботаникалық сипаты ==
[[Сурет:Sparganerect detail.jpg|thumb|left|150px|[[Тік кірпібас]] (''Sparganium erectum'')]]
[[Сурет:Typha latifolia Finland.jpg|thumb|left|150px|[[Жалпақжапырақты қоға]] (''Typha latifolia'' )]]
[[Сурет:493 Typha latifolia.jpg|thumb|right|150px|]]
* Қоға тұқымдасы [[су]]лы және [[батпақ]]ты жерде өседі, [[ұзын]] әрі [[көлденең]] төсемді тамыры бар.
* Биіктігі 30-100 см, кейде одан да биік.
* Сабақтары [[цилиндр]] немесе [[білік]] тәрізді.
* [[Жапырақ]]тары сабақ бойында ([[кірпібас]]) немесе төменгі бөлігінде жерге жақын ([[қоға]]) орналасады. Жапырақтары ұзынша, кейде [[таспа]] тәрізді, сыртында қабықшасы бар, қатты (сирек жұмасқ), жиегі тегіс, түбінде қынабы болады, ұшынан бастап қурайды. Тыныc cаңлаулары өзгермелі.
* Ұсақ [[гүл]]дері [[Актиноморфты гүл|актиноморфты]], бір үйлі және дара жынысты. Гүлі [[шар]] тәрізді [[гүлшоғыр]]ға (кірпібас) немесе цилиндр тәрізді [[собық]]қа (қоға) топталған. Гүлшоғырының жоғарғы бөлігі аталығы (3, кейде 1-8), төменгі бөлігі аналығы. Гүлсерігі қарапайым, кейде сыртында қабыршағы немесе түгі болады.
* Кірпібастың сабағы қысқа, 1 немесе 2 ұзын аналық тармақтардан тұрады, [[жеміс]]і [[сүйек]]ті, сыртқы құрғақ [[қабат]]ы және ішкі қатты қабаты болады.
* Қоғаның сабағы ұзын, сыңар жақты [[қалақ]] тәрізді немесе ұзынша аналығы бар, жемісі - [[жаңғақ]] тәрізді. Олар [[маусым]]-[[шілде]]де гүлдесе, кірпібастардың кейбір түрі [[тамыз]]-[[қыркүйек]] айларында гүлдейді. Жемісі су бетіне түсіп, 1-4 күнге дейін (кей түрлері 4 аптаға дейін) сыртындағы түгінің арқасында су бетінде қалықтап жүреді де, су түбіне түсіп ашылады және [[тұқым]]ын шашады. Алғашқы жапырақтары 1-1,5 айдан кейін пайда болады. [[Үш]] [[жыл]]дан кейін [[өсімдік]] толық жетіліп, өнім беретін [[өскін]]дері шыға бастайды.

== Өсетін жері мен таралу аймағы ==
Қоға тұқымдасы негізінен [[дүние жүзі]]не кең тараған, көбінесе [[Солтүстік жарты шар]]дың сулы және батпақты жерлерінде өседі. Бұл тұқымдасқа жататын 2 туысы (кірпібас, қоға), 40-қа жуық [[түр]]і бар. [[Қазақстан]]да  [[Тобыл]]-[[Есіл]] жазығында, [[Ертіс өзені]] аңғарында, [[Зайсан]], [[Балқаш-Алакөл ойысы]]нда, [[Қызылорда]], [[Ақтөбе]] [[облыс]]тарында өсетін 7 түрі бар.

== Қолданылуы ==
Қоға тұқымдасының тамырын халық [[медицина]]сында емге пайдаланады.
<br />
Жас өркендері мен тамыр сабақтары [[кеміргіштер]] мен басқа да [[жануарлар]]дың  ([[аю]], [[қабан]], т.б.) азығы, сонымен қатар кірпібаспен теңбіл [[бұғы]] мен жабайы  [[үйрек]]тер қоректенеді.

== Дереккөздер ==
<references/>
[[Санат:Қоғалар]]
[[Санат:Қазақстан флорасы]]