Қорғалатын табиғи аумақтар бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Табиғатты қорғау ісі''' - бүкіл [[халық]] болып жұмыла қолға алуды талап етеді. Оған қажетті алғышарт жоба - өсімдіктер мен жануарларды және олардың мекенжайын сол күйінде сақталған аумақтар қажет. Яғни ұлттық саябақтар, қорықтар, корықшалар, ботаникалық бақтар. Қорықта - табиғи жағдайы (өсімдіктері, жануарлыры, өзен - көл сулары, таулары) толығымен сол қалпында сақталады және  қорғалады. Бұл жерде кез келген адам әрекеті -  аң аулау, балық аулау, ағаштарды кесу, шөбін шабу, жеміс-жидек, саңырауқұлақ теру,кен байлығын игеру, адамдардың туристік-рекреациялык тұрғыдан дем алуына, серуендеуіне тыйым салынған. Қазіргі кезде дүние жүзінде 3 мыңға жуық корық бар. Ең алғашқы ұлттық саябақ 1872 жылы  [[АҚШ]]-та ашылды (Йеллоустон). Аумағының үлкендігі жағынан [[Гренландия]]  [[Ұлттық саябақ|ұлттық саябағын]] атауға болады. Ұлттық саябақтың негізгі жұмысы  - табиғатты қорғау, экологиялық тәлім-тәрбие және білім беру. Қорықтан айырмашылығы туризм және демалу жақсы жолға қойылған. Саябақтағы  биологиялық түрлердің тепе-теңдігін сақтау мақсатында лицензия арқылы аң атуға рұқсат берілген .
XXI ғасырдағы экологиялық проблемалардың шиеленісуі соншалықты, оны бір мемлекет болып шешу мүмкін емес болым отыр. [[Ядролық қару|Ядролық қару-жарақ]] сыналған аймақтарды, жарамсызданып бара жатқан аймақтарды қалпына келтіру, ол жерлерде қалыпты қолайлы жағдайды туғызуға деген қажеттілік туындап отыр. Арал теңізімен қосып есептегенде  ТМД елдеріндегі экологиялык апатты аудандардың  аумағы [[Германия]], [[Франция]], [[Италия]], [[Ұлыбритания]] елдерінің аумағын қосып есентегеннен де артық.

'''Табиғи қорықшалар''' - табиғи ресурстарды корғау максатында ашылған. Соның ішінде ботаникалық қорықшаларда шөпті, ағаштарды шабуға, мал бағуға болмайды. Аң аулауға тек қана белгілі бір кезеңдерде ғана  рұқсат беріледі.

'''Ботаникалық бақтар''' - отандық және дүниежүзілік өсімдік түрлері егіліп корғалады. Бұл жерде ғылыми, мәдени-ағартушылық және оқып үйрену жұмыстары жүргізіледі.

'''Дендрологиялық бақтар''' - дүние жүзінің жоғары сатылы ағаштарының түрлері сақталынады. Бұл жерде де ғылыми-оқу жұмыстары және экскурсия жүргізіледі. Ерекше жағдайларда ормандар, су қоймалары, сулы - бастпақты жерлер,арнайы жер қойналуы - экологиялық, ғылыми-мәдени құндылығы бар болса қорғалуда. Бұл жерлерде адам әрекеттеріне толығымен тыйым салынған. Бұлардан басқа Қазақстанда ерекше қорғалатын аймақтар бар. қорғалатын аймақтарда экологиялық  талапты бұзбай іс шаралар жүргізуге болады. Мысалы, [[Каспий]] теңізінің солтүстік аймағы осындай аймақтарға жатады. Бұл жерлерде балық өсіруге,,су көлігінің жүруіне,геологиялық тұрғыдан жер қойнауының байлығын зерттеуге, игеруге рұқсат етілген.
'''Зоологиялық бақтар''' - жануарлардың түрлерін көбейтіп, оларды қорғайды.

==Дереккөздер==

1.Жаратылыстану 5 сынып. Алматы: “Атамұра” баспасы 2010 ISBN 978-601-282-049-2

[[Санат:Табиғат]]