Қожа Ахмет Ясауи кесенесі бетінің бастапқы мәтінін қарау

{{ЮНЕСКО әлемдік мұрасы
 |KazName      = Қожа Ахмет Ясауи кесенесі
 |Name         = Mausoleum of Khoja Ahmed Yasawi
 |Image        =  [[Сурет:Turkestan.jpg|200px]]
 |imagecaption = Қожа Ахмет Ясауи кесенесі
 |State Party  = {{KAZ}}
 |Type         = мәдени
 |Criteria     =  i, iii, iv
 |ID           = 
 |Link         =  http://whc.unesco.org/en/list/1103 1103
 |Region       = 
 |Coordinates  =  {{coord|43|17|51|N|68|16|15|E}}
  |lat_dir = N |lat_deg = 43 |lat_min = 17 |lat_sec = 51
  |lon_dir = E |lon_deg = 68 |lon_min =  16|lon_sec = 15
  |region     = 
  |CoordScale = 
 |Year         = 2003
 |Session      = 27
 |Extension    = 
 |Danger       = 
}}
'''Ахмет Ясауи кесенесі''' — [[Түркістан|Түркістан қаласында]] XIV ғасырдың соңында тұрғызылған архитектуралық [[ғимарат]]. [[Қожа Ахмет Ясауи]] дүние салғаннан кейін халықтың көп жиылуымен өзіне арнап соғылған кішкене [[мазар]]ға жерленеді. Кейін бұл кесене мұсылмандардың жаппай тәуеп ету орнына айналды.

Түркістан қаласындағы Ахмет Ясауи ғимараты – орта ғасырлық сәулет өнерінің көрнекті ескерткіші. Ол XII ғасырда өмір сүрген бүкіл Шығысқа аты әйгілі көне түркі ақыны, софизмді уағыздаушы Ахмет Ясауидің (Яссы-дан шыққан деген мағынада) бейітінің басына орнатылған.

Оңтүстік Қазақстанда Сайрам деген жерде туған Ахмет Ясауи сол кездегі ғылым мен ағартудың орталығы ретінде белгілі болған Отырар қаласында білім алады да, кейіннен Бұхардағы Юсуп Хамадани басқарған сопылар қауымына кіріп, дәруіштік мектептен өтеді.

1140 жылы Юсуп Хамадани, кейіннен оның екі мүритті дүние салған соң, қауымды Ахмет Ясауи басқарады. Бірақ көп ұзамай-ақ «мәртебелі» қызметін тастап, өзінің туған өлкесіне біржола қайтып оралады. Софизм идеяларын уағыздап, өзі де оны берік ұстана отырып, жоқшылықта өмір сүреді. Сондықтан да, оны жергілікті халық Әзірет Сұлтан деп атап кетеді.

Ахмет Ясауидің уағыздаушы және ақын ретінде атағы кең жайылып, оның «Диуани Хикмет» («Даналық жайындағы кітап») атты діни өлеңдер жинағы көне түркі тілінде жазылғандықтан, жергілікті халыққа түсініктілігі арқасында талай мәрте қайта көшіріліп, бірнеше рет басылған...

Бұл сияқты уағыздық өлеңдерінің философиялық және діни-мисттикалық мазмұны, ондағы жақсылыққа, әділеттілікке шақырған үнмен ұласады, халықтың қайырымдылық сезімін ояту, оны басқа діндегілермен жауласудан сақтандырумен қатар дін иелерінің ашкөздігін, зұлымдығын әшкерелеумен жалғасып жатады.

Ахмет Ясауидің өлеңдері құнды әдеби ескерткіш, кейіннен қазақ халқыныі құрамына енген қыпшақ, оғыз, қарлық сияқты көне түркі тайпалары зерттеудің көзі болып табылады.

Халық аңыздарында Түркістандағы әулиенің аруағын атақты қолбасшы, бүкіл Шығысты тітіренткен Ақсақ Темірдің айрықша сыйлап өткені айтылады. Оның әмірімен Ахмет Ясауи қайтыс болғаннан екі жүз жыл кейін қирап бітуге таянған кішкене ғана мазардың орнына, дүние жүзілік сәулет өнерінің белгілі ескерткіші орнатылды.

Темірдің өмірін Зафарнама, «Жеңіс кітабы» авторы Шараф-ад Дин Әли Мазди растайды. Ескерткіштің салынуын оның Ахмет Яссауидің қабырына зиядат етіп қайтқан 1397 жылдың аяғындағы оқиғалармен байланыстарыды. «Жеңістер кітабында» Темір, сол жылы Яссыда болған кезінде, мұнда өзіне қарайтын елдердің тегінде Ахмет Яссауидің атына лайық зәулім ғимарат салу жайлы жарлық берген еді делінеді. Ол ислам дінінің даңқын асыруда, оның кең таралуына, аса үлкен өлкен басқаруды жеңілдетуге тиіс болған.

ХІV ғасырдың аяғында бұл күмбез біткен соң Әмір Темір көреген Әзірет Сұлтанның қорын ұйымдастырып, өзі арнайы қол қойып бекіткен. Дегенмен, Қазандықтың ішкі есіктерінің біріндегі халькаға жазылған «1394-1395 жылдар» Темірдің өзі белгілеп берген. Бұл – ғимараттың басқа бөліктерінің кіндігі. Темір уйдің ішкі сәні мен салтанаты қалай болуы керегтігін де айтқан. «Қолхаты» (грамота) жазылған. «Қолхатта» Әмір Темір көрегендікпен жаңа біткен ғимарат туралы «ешқашан да, қандай болған жағдайда да сатуға, жекеменшік секілді ұрпақтан-ұрпаққа уақытша немесе түбегейлі біреуге беруге болмайтынын қатты ескерткен».

Ғимараттың кіре беріс есігінің ішкі маңдайшасында қазірге дейін жақсы сақталған жазудан мынадай сөздерді оқуға болады: «Бұл әулие мекен алла тағаланың рахымы жауған падиша Әмір-Темір Көрегеннің жарлығы бойынша орнатылды... Алла тағала оның әмірінің ғасырлар жасауына нәсіп етсін!»

Қожа Ахмет Ясауи кесенесі талай ғасырдан бері мұсылманшылықтың алтын бесігі болып келеді. Оны бүкіл қазақ жұрты, түркі әлемі ерекше қасиет тұтады.Қожа Ахмет Ясауи кесенесі – түркі әлемінің рухани орталығы.

Қорық – мұражай алып жатқан жердің жалпы көлемі 90 га. Қорық – мұражай Қожа Ахмет Иассауи кесенесімен бірге Үлкен қылует (жер асты мешіті, XII ғ.), Сегіз қырлы кесене (XIV-XVI ғғ.), Ұлықбектің қызы, Әбілхайыр ханның зайыбы Рабиға Сұлтан Бегім кесенесі (XV ғ.), Шығыс моншасы (XVI-XVII ғ.), Есімхан кесенесі, Жұма мешіті т.б. археологиялық, тарихи, сәулет және бейнелеу өнерінің үздік ескерткіштерін қамтиды.

Қорық – мұражай құрамына кіретін 20 жуық археологиялық, тарихи және сәулет ескерткіштерін қайта қалпына келтіру және оларды ашық аспан астындағы музейге айналдыру «Казреставрация» Республикалық мемлекеттік кәсіпорны атқаруда.
Ахмет Ясауи ескерткіші – Орта Азия мен Қазақстандағы біздің занамызыға дейін сақталған ең зәулім күмбезді, қыштан соғылған ғимарат. Оның көлдененеңі – 46,5 м, ұзындығы – 62,5 м. Сыртқы көрінісі симметриялы жинақы келген бұл құрылысқа үлкенді-кішілі 35 залдар мен бөлмелер сыйып тұр. Олардың барлығы бір-бірімен қос қабатты 8 дәлізбен және әр түрлі өтпелі баспалдақтармен жалғасып жатады.

Ахмет Ясауи ғимаратының құрылымындағы тағы бір ерекшелік: Қазандықты қоршаған блоктар-залдар мен бөлмелер күмбезді мызғытпай ұстап тұратын тіреу (контрфорс) іспетті. Қабырғаның қалындығын белгілегенде де үйдің берік тұруы көзделген. Ғимараттың павильондарда бөлінуі олардың әрқайсысынің салмағы өзіне түсіру ниетінен туған. Үйдің қаңқасы түрліше қиюластырылған доға немесе күмбез тәрізді элементтерден құрылады, бұл әдіс кейін Орта Азия мен Қазақстан архитектурасында одан әрі дамытылды.

==Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің ерекшеліктері==
[[Сурет:Yasavi plan.svg|thumb|right|200px|Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің сызбасы]]
Қожа Ахмет Ясауи кесенесі — аса үлкен порталды [[күмбезді құрылыс]]. Оның ені — 46,5 м, ұзындығы — 65 м. Ғимараттың орасан зор порталы (ені — 50 метрге жуық, порталдық аркасының ұзындығы — 18,2 м) және бірнеше күмбезі бар. Оның орталық залының төңірегіне түрлі мақсатқа арналған 35 бөлме салынған. [[Жамағатхана]] (мұнда қазан тұруы себепті қазандық деп аталған) күмбезінің ұшар басына дейін есептегендегі ғимараттың биіктігі — '''37,5 метр'''. Сыртқы қабырғалардың қалындығы — 1,8—2 м, қазандық қабырғаларының қалындығы — 3 метр. Жалпы тұрқы симметриялы, жеке бөлшектері — ассиметриялы болып келетін бұл зәулім '''ғимарат 8 түрлі бөлмелер тобынан тұрады''': 
# '''Қазандық''';
# '''Үлкен Ақсарай''';
# '''Кіші Ақсарай''';
# '''Құдықхана''';
# '''Кітапхана''';
# '''Асхана''';
# '''Көрхана''';
# '''Мешіт''';

===Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің негізгі және қосалқы бөлмелері===
Ол порталы оңтүстік-шығысқа, ал бүйір беттері тиісінше оңтүстік-батыс пен солтүстік-шығысқа қарайтын етіп салынған. Келген адам орталық залға бас порталдың сәнді есігі арқылы кіреді. Қазандық [[Қазақстан]] мен [[Орта Азия]]дағы кірпіштен өрген [[күмбез]]дердің ішіндегі ең үлкені, диаметрі 18,3 метрлік күмбезбен көмкерілген. Бұл бөлмеден өткен соң оюмен өрнектелген ағаш есік арқылы [[Қожа Ахмет Ясауи мүрдесі]] жатқан бөлмеге кіруге болады. Көрхананың қос қабат күмбезін кейде [[Мұхаммед Ханафия]] порталы деп те атайды. Қазандықтан өзге бөлмелерге қарай қос қатарлы сегіз дәліз тарайды. Бұл дәліздер ғимаратты сегіз дара блокқа бөледі. Әр блокта архитектурасы да, пайдаланатын мақсаты да әр қилы бөлмелер бар. Оңтүстік-батыс блокта мешіт орналасқан. Ал оңтүстік- шығыс блокта [[халимкана]] бар. [[Халимкана]]да [[дүйсенбі]] мен [[жұма]] күндері кедей-кепшік пен дәруіштерге тегін үлестірілетін тағам — [[халим]] әзірленетін болған. Солтүстік-шығыс блокта [[құдықхана]], ал солтүстік-батыс блокта [[Үлкен Ақсарай]] орналасқан. Оңтүстік-батыс және солтүстік-шығыс жақтарының орта тұсында өзінің архитектуралық тұрқы жағынан біртектес, қабатты залдар — [[Кіші Ақсарай]] мен кітапхана бар. Кесенедегі сегіз дәліздің алтауы өтпелі де, екеуі — тұйық. Қожа Ахмет Ясауи кесенесі тек зират болумен шектелмей, мешіт-медреселік қызметтерді де атқарған. Түрлі мақсаттағы бөлмелердің басын осылайша біріктіру өз заманының тамаша үлгісі болып табылады. Кітапхана мен Ақсарай бөлмелері көлденең аркалармен жабылған. Төбені осылайша жабу түрлі пошымдағы [[күмбез]]дерге, тұрқы шаңырақ тәрізді иықтар мен жаппаларға негіз болып тұр. Бұл жаппаларда көтеруші аркалардың өзара қиылысу элементтері Орталық Азия архитектурасында сол кезге дейін кездеспеген елеулі жаңалық болып табылады. Негізгі бөлмелер — қазандықта, көрхана мен мешітте қос қабатты арқалар жоқ, олардың әрқайсысының қабырғаларынан төрт- төрттен ойықшалар жасалған. Күмбездердің ішкі беті алуан тұрпаттағы [[сталакиттер]]мен көмкерілген. Бұлар арша ағашынан жасалған білезіктермен бекітілген. Кесененің сырт қабырғаларының көмкерілуі үш бөлікке жіктеледі.

[[Сурет:Khoja ahmed Yasavi dome.jpg|thumb|right|200px|Өрнектелген жазулар]]
Оның орта бөлігіне үлкен көлемдегі өрнектелген жазулар түсірілген, жоғары жағына — эпиграфтық [[фриз]], төменгі жағына (ірге бөлігіне) биіктігі — 1,85 м [[Кенере|тас кенере]] жүргізілген. Ӏрге бөлігі қашалған тас тақталармен дәнекерленген. Кесененің үш қабырғасының үстіңгі жағымен өтетін эпиграфтық фризде [[Құран]]нан алынған сөздер жазылған. Эпиграфтық фриздің жазулары терракоталық фонда құйма кірпіштермен өрнектелген. Фриздің биіктігі — 2,37 м. Жазулар көгілдір қышпен өрнектеліп, қара көк түсті кірпіш¬термен көлеңке түсірілген. Ғимараттың солтүстік бетіндегі екі бұрыштың екеуінде циллиндр түріндегі діңгектер бар. Бұл діңгектерге де куфа қарпымен жазылған жазулар мен ою- өрнектер түсірілген. Жазулардың арасынан '''"Алла"''', '''"Мұхаммед"''', '''"О, жарылқаушы"''', '''"Билік Аллада"''', '''"Алла менің әміршім"''' деген секілді, т.б. сөздерді оқуға болады. Кесененің солтүстік-шығыс бетінде [[Ӏлияс хан]] ойығының үстіндегі [[фриз]] соңында "Шираздық Қожа Хасан" деген сөз және "һиджраның 800 жылы" деп жазылған. Көрхананың қатпарлы күмбезінің жоғары жақтауы мен алты бұрышты тақтайшада куфалық стильмен шираздық мозаикашы [[Шемс Әбд әл-Уақаб]]тың есімі жазылған. Ол күмбездің қатпарлы қабырғаларына өрнектер жасаған шебер еді. Бас порталдың екі жағы биік мұнарамен жиектелген зәулім аркасы бар. Оның ені — 50 метрге, ішінің ұзындығы — 18,2 метрге, биіктігі — 37,5 метрге тең. Порталдың салынып бітпей қалған қос қанаты үстінен арка үш бұрыш тәрізденіп көрінеді. [[Әмір Темір]]дің кезінде бас порталдың тек нұсқасы ғана бар-ды, оның құрылысын [[1583]]—98 ж. Бұхарды билеген [[Абдолла Хан|Абдолла хан]] аяқтады. [[Абдолла Хан|Абдолла хан]] заманындағы жөндеу жұмыстарына арналған ағаш діңгектер бүгінге дейін сақталған. XIX ғасырда Қоқан билігі тұсында мұнаралар мен порталға қарабайыр корғану орындары салынып, қам кесекпен қоршалып, кесене қамалға айналдырылған.

[[Сурет:Комплекс Ахмеда Ясави; казан.jpg|thumb|left|300px|  [[Тайқазан]] (Қазандықта(Орталық зал) орналасқан)]]
Орталық зал — қазандық төбесі жалаң қабат күмбезбен көмкерілген төртбұрышты бөлме. Қазандық күмбезі сегіз қырлы, діңгек үстіндегі желкенге табан тірейді. Қазандық күмбезінің ішкі жағы — 18,2 метрге , сырты — 20,5 метрге тең. Қазандық көрхана және мешіт кабырғаларының теменгі жағы алты бұрышты көгілдір тақтайлардан тұратын биіктігі — 1,5 метрлік майолика тыстамамен қапталып, мозаикалық өрнектермен әшекейленген. Әрі мозаикалық бедермен көлеңкелендірілген. Ал еденге жанасар тұста бетіне өсімдік өрнегі салынып, тастан қашалған белдеушелер жүргізілген. [[Қола]]дан соғылып, [[алтын]], [[күміс]] жалатылған есік тұтқалары мен алты [[шырағдан]] да халық өнерінің лағыл-маржандарының қатарына жатады. Бұларда да оны жасаушы исфаһандық шебер [[Тадж әд-Дин Изеддин]]нің есімі жазылған. Қола шырағдандағы жазулар һиджраның [[799]] жылы 20 рамазанында жасалғандығын көрсетеді. Бүкіл құрылыстың мағыналық кіндігі — әулиенің көрханасы болып табылады. Бұл — қабырғаларының ұзындығы — 7,15 метрлік төртбұрышты бөлме. Қабырғаларында [[сталактиттер]]мен әшекейленген тайыздау ойықтары бар. Көрхананың төбесі қос қабатты күмбезбен көмкерілген. Ішкі күмбезі — құрылыстық, сыртқы күмбезі — көркемдік міндет атқарады. Көрхана күмбезі бұрыш-бұрыштағы төрт білікке тіреліп, биік мойындықпен көтерілген. Сыртқы күмбезі қатпарлы. Бұл қатпарлар өсімдік өрнекті пішіндес мозаикамен қапталған. Солтүстік портал қабырғаларының көркемдігі көрген жанды таң қалдырады. Үш ширектік діңгекшелері алты қырлы тақталармен қапталған, көгілдір түсті бояулармен айшықталған. Көрхананың дәл ортасында [[Қожа Ахмет Ясауи]]дің сағана-құлпытасы орнатылған. Ол жасыл түсті [[яшма]]дан жасалған, ернеуіне нәзік өрнектер салынған. [[Қазандық]] пен көрханадағы [[Сафар шебер]] өрнектеп жасалған ағаш есіктер көркемдігімен көз жауын алады. Көрхана есігінің ою-өрнектері сүйекпен ерекше нақышталған. [[Есік]] жұқа темірмен қақталып, оған алтынмен жазулар түсірілген. Есіктің үстіндегі тас тақтайға көрхана Әмір Темірдің бұйрығымен тұрғызылғандығы жайында жазылған. Кесененің мешіті де аса бір тамаша архитектуралық құрылыс.

[[Сурет:DSC05147 кудукхана.jpg|thumb|right|200px|Кесене ішіндегі [[Құдықхана]]]]
Ол мойындығында 16 терезесі бар, шағындау қос қабат күмбезді сопақшалау келген зал. Оған қазандық бөлмесінен [[Жолбарыс хан дәлізі]] арқылы өтуге болады. Мешіттің батыс жақ кабырғасына [[Мекке]]дегі [[Қағба]] сияқтандырып 3,5x2,5 метрлік мозаикалық [[михраб]] орнатылған. [[Михраб]] мешітке ерекше көрік беріп тұр. Оның беті мозаикамен және өсімдік суретімен әшекейленген. [[Михраб]] — жебе ұшты арқасы бар ойық. Бұл ойық көгілдір түсті мозаикамен көркемделген, тік бұрышты сәндік белдеумен қоршалған, оған ақ әріптермен Құран сөздері жазылған. Әр жерден әсемдік үшін жалатылған алтынның сілемі көзге шалынады. Кесененің оңтүстік-батыс жағында діншілдердің ораза ұстауына және [[Құдай]]ға құлшылық етуіне арналған жер асты мінажатханалары [[Қожа Ахмет Ясауи]]дің көзі тірі кезінде жасалып, қайта жаңғыртылған. XVI ғасырда мешітке іргелес қосалқы бөлмелер тұрғызылған. Бұлар: батыс беткейдегі дәрет алатын [[тахаратхана]] мен [[Үлкен Ақсарай]]дың солтүстік- шығысындағы "балхи" тәсіліндегі иықпен көмкерілген жер асты зираты. XVI ғасырдан кесененің жекелеген бөлмелеріне әйгілі адамдардың сүйектері қойыла бастады. Қожа Ахмет Ясауи кесенесінде және оның төңірегінде [[Жолбарыс хан]], [[Есім хан]], [[Абылай хан]], Әмір Темірдің шөбересі [[Бабыр хан]], [[Қазыбек би|Қаз дауысты Қазыбек би]], [[Жәнібек батыр]], т.б. белгілі адамдар жерленген.

[[Сурет:Мавзолей Есимхана. Город Туркестан.jpg|thumb|left|200px|Есім хан кесенесі]]
[[1864]] ж. [[Черняев]] бастаған Ресей әскерлері Түркістан қаласын алған кезде [[полковник Веревкин]] қала қорғаушылары бас сауғалаған Қожа Ахмет Ясауи кесенесін [[зеңбірек]]пен атқылады. Оның снарядтары кесенені 11 жерден опырып кетті. [[1871]]—72 жылдары А. Кун 7 дана фотосуретті "Түркістан" альбомын құрастырды. Бұл әлем жұртшылығының пікірін Қожа Ахмет Ясауи кесенесіне бұруға белгілі дәрежеде әсер етті. Соның нәтижесінде Ресей өкімет орындары Қожа Ахмет Ясауи кесенесіне көңіл бөле бастады. [[1884]] ж. патша үкіметі кесенені жөндеуге 15 мың сом қаржы бөлді. XIX ғасырдың соңына қарай ғалымдар Қожа Ахмет Ясауи кесенесі— эпиграфикасын зерттеуге ден қоя бастады.

==Қожа Ахмет Ясауи кесенесі "Мәдени мұра" тізімінде==
[[1907]] ж. Қожа Ахмет Ясауи кесенесін жөндеуге мұсылман бұқарасынан ерікті түрде жәрдем жинауға әрекет жасалды. [[1910]] ж. [[Түркістан]]да жергілікті орыс әкімшілігінің бақылауымен кесенені жөндеуге қаражат жинайтын арнайы комитет құрылып, мұсылмандар жинаған 13 мың сомға ғимараттың төбесі мен қабырғаларының бір бөлігіне азды-көпті жөндеу жүргізілді. Қожа Ахмет Ясауи кесенесін исламның [[Қазақстан]]дағы басты орталығы ретіндегі діни қызметіне тосқауыл қоюға ұмтылған [[кеңестік тоталитаризм]]нің әрекеттері діттеген жеріне жете алмады. [[1978]] ж. қыркүйекте [[Қожа Ахмет Ясауи республикалық мұражайы]], [[1989]] ж. 28 тамызда Қазақстан Үкіметінің шешімімен [["Әзірет Сұлтан қорық-мұражайы "]]ашылды. Қожа Ахмет Ясауи кесенесі [[ЮНЕСКО]]-ның 27-сессиясында кесене дүние жүзіндегі [["Мәдени мұра"]] тізіміне енді ([[Париж]], [[23 маусым]], [[2003]]).<ref>Отырар. Энциклопедия. – Алматы.
 «Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2</ref>

==Қожа Ахмет Ясауи кесенесі әртүрлі монеталарда==
<gallery>
Сурет:S-Turkestan-r.jpg|ҚР-ның күміс монетасы "Әлемнің үздік мешіттері"
Сурет:5012-0001-reverse.png|Ресей Банкінің монетасы
Сурет:Stamp of Kazakhstan 300-302.jpg|Қожа Ахмет Ясауи кесенесі және [[Тайқазан]]
Сурет:1989 CPA 6136.jpg|КСРО пошта маркасы
</gallery>
==Суреттер галереясы==
<gallery>
Сурет:View of the Mosque of Hazrat in the town of Turkestan.JPG| [[Түркістан (қала)|Түркістан қаласының]] ескі суреті, алғаш [[1879]] жылы жарық көрген
Сурет:Стена средневековой городской цитадели. Город Туркестан.jpg|Кесене қабырғасы 
Сурет:Turkestan.jpg| Кесененің шығыс жақтан көрінісі 
Сурет:Ханака Ахмеда Ясави, Туркестан 2007 001.jpg|Кесененің оңтүстік жақтан көрінісі
Сурет:Khoja ahmed Yasavi dome.jpg|Өрнектелген жазулар
Сурет:Чилляхана. Город Туркестан.jpg|Шілдехана(кесенеден 22 метр арақашықтықта орналасқан)
Сурет:Мавзолей Рабиги Султан Бегим, Туркестан.jpg|[[Рабиға Сұлтан Бегім]] кесенесі
Сурет:Мавзолей Есимхана. Город Туркестан.jpg|Есім хан кесенесі
Сурет:Баня восточная, XVI-XVIII вв. Город Туркестан.jpg|[[Шығыс моншасы]](кесенеден 150 метр арақашықтықта орналасқан)
</gallery>

{{commonscat|Mausoleum of Khoja Ahmed Yasavi}}

==Сыртқы сілтемелер==
* [http://www.madenimura.kz/monuments/DocLib1/%D0%9E%D2%A3%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA-%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B-%20%D2%9A%D0%BE%D0%B6%D0%B0%20%D0%90%D1%85%D0%BC%D0%B5%D1%82%20%D0%AF%D1%81%D1%81%D0%B0%D1%83%D0%B8%20%D0%BA%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%81%D1%96,%20XIV%20%D2%93%D0%B0%D1%81%D1%8B%D1%80.aspx Қожа Ахмет Яссауи кесенесі, XIV ғасыр]
* [http://visitkazakhstan.kz/kk/guide/gallery/album/26/ Қожа Ахмет Яссауи кесенесі (суреттер)]
* [http://www.panoramio.com/photo/50564340 Қожа Ахмет Яссауи Кесенесі (Mausoleum of Khoja Ahmet Yassavi)]

== Дереккөздер ==
<references/>

{{Қазақстандағы Әлемдік мұра}}

[[Санат:Қазақстандағы Әлемдік мұра]]
[[Санат:Ислам Қазақстанда]]
[[Санат:Түркістан]]
[[Санат:Қазақстан кесенелері]]

{{Islam-stub}}