Қарағанды облысының мәдениеті бетінің бастапқы мәтінін қарау

[[Қарағанды облысы]]нда мәдениет пен өнер ұйымдарының кең ауқымды жүйесі жұмыс істейді, [[2009]] жылдың I жартыжылында олардың саны 701-ге жетті, соның ішінде мемлекеттік жүйедегілер саны - 643 нысан.

[[Мемлекет]]тік жүйеге кіретіндер: 339 кітапхана, 244 клуб үлгісіндегі ұйым, 21 бейнемобиль, 5 театр, 17 мұражай, 2 концерттік ұйым, мәдени сауық және халық шығармашылығының ғылыми-әдістемелік орталығы, тарихи-мәдени мұраны қорғау жөніндегі мемлекеттік инспекция, хайуанаттар бағы, 10 мәдениет және демалыс саябағы, кинопрокат, көрме залы.

2009 жылдың I жартысында мемлекеттік жүйедегі мәдениет мекемелері 10 нысанға өсті:

[[Бұқар жырау ауданы]]ндағы [[Чистов ауылдық округі|Урожайное (Андрейниковка)]], [[Ақтөбе]], [[Қаражал]], [[Белағаш]]; [[Шет ауданы]]ның [[Киікті]], [[Ақжал ауылдары]]ның клубтары мемлекеттік жүйеге берілді; Ақтоғай ауданының Жидебай, Бұқар жырау ауданының Алғабас, Қарқаралы аудандарының Абыз ауылдарында клуб ашылды. Нұра ауданының орталығы Киевка кентінде мәдениет және демалыс саябағы ашылды.

Бұқар жырау ауданының Красная Нива және Жаңаарқа ауданының Бидайық ауылдарында кітапхана ашылды, Қарқаралы ауданының Қырғыз және Мәди ауылдық округтеріне қарасты Жәнібек және Едірей бөлімшелерінде кітапханалар жабылды.

==Кітапханалар (облыс бойынша)==
Есепті кезеңде облыс [[кітапхана]]лары жоспардағы 305 мың [[оқырман]]ның орнына 306,7 мың оқырманға қызмет көрсетті. Соның ішінде ауылда -100,7 мың адамға. 6194 мың кітапхана құжаттары берілді.

Құжаттар қорын жасақтауға жыл бойында 31473,2 мың теңге бюджет қаржысы бөлінді, с.і. мерзімді баспасөзге-16251,9 мың теңге бөлінді.

Модельді кітапханалар 81, соның ішінде ауылда -78.

Облыс кітапханаларында бүкіл жұмыс баста артықшылықтарды жүзеге асыруға-облыстағы көпшілік кітапханалардың инфрақұрылымын жаңарту мен дамытуға бағытталды. Соның өзінде басты мақсат: азаматтардың ақпарат пен білімге қол жеткізуін жақсарту, кітапханалардың бірыңғай (жалпы аймақтық) жүйесін құру, ақпараттық және мәдени тұтастықты қамтамасыз ету болды.

Жоспарлы 5056 көпшілік шаралар орнына 5365 шара өткізілді. Оған 124,4 мың адам қатысты. Ауыл кітапханалары 65,2 мың адамды қамтыған 3229 шара өткізді.

==Клуб мекемелері (облыс бойынша)==
2009 жылдың I жартысында клуб үлгісіндегі мәдениет ұйымдары 1639,2 мың адамды қамтыған 14009 шара ұйымдастырды, соның ішінде ауылдарда-11020 шара өтіп, 1071,6 мың адам қатысты. 2008 жылдың осы кезеңімен салыстырғанда өткізілген шаралар кемдеу болды, өйткені облыстың көптеген клубтарында [[Жол картасы]] аясында жөндеу жұмыстары жүріп жатты.

Есепті кезеңде ақылы қызметтен 28394 мың теңге түсті, бұл өткен жылдың осы кезеңінен 23,2 % артық.

Облыстағы клуб мекемелерінде 1461 клуб құрылымдары жұмыс істейді, оларға 26699 адам қатысады. Облыс бойынша 94 көркемөнерпаздар ұжымының «[[Халық]]тық» және «Үлгілі» құрметті атақтар бар, соның ішінде мемлекеттік жүйедегі клуб ұйымдарының 57 ұжымында.

Тұрақты [[мәдениет]] мекемелері жоқ елді мекендер тұрғындарына қызмет көрсету үшін облыста 21 жылжымалы кешен - «Зерде» бейнемобильдері жұмыс істейді. 2009 жылдың I жартысында 796 рет сапар ұйымдастырылды, 1280 елді мекенге қызмет көрсетілді, 2644 мәдени-сауық шаралары ұйымдастырылып, оларға 270,2 мың адам қатысты.

==Театрлар (облыс бойынша)==
{{main|Қарағанды облысының театрлары}}
Облыста 5 [[театр]] ұжымы жұмыс істейді. 2009 жылдың I жартысында 18 жаңа қойылым сахнаға шығарылды. Барлығы 107,2 мың адамдық қамтыған 671 спектакль қойылды. [[Спектакль]]дерден 19749,9 мың теңге табыс түсті.

Есепті кезеңде К. Станиславский атындағы орыс драма театрының артисі Т. Федоренконың (шығармашылық қызметіне 45 жыл) шығармашылық мерейтойы және С. Сейфуллин атындағы қазақ драм театрының артисі Б. Кемалованың (шығармашылық қызметіне 30 жыл), ҚР халық артисі, ҚР еңбегі сіңген қайраткер, С. Қожамқұлов атындағы Жезқазған музыкалық драма театрының көркемдік жетекшісі Д. Жанботаевтың шығармашылық мерейтойлары өткізілді.

Театр ұжымдары жоспар бойынша гастрольге шығып тұрды. С. Сейфуллин атындағы театрдың шығармашылық ұжымы Тробзон (Түркия) қаласындағы Халықаралық театр фестиваліне Ш. Мұртазаның «Домалақ ана» спектакліне қатысты. С. Қожамқұлов атындағы [[Жезқазған]] музыкалы драма театрының қуыршақ тобы [[Көкшетау]], [[Қызылорда]], [[Қарағанды]] қалаларында гастрольде болды. Осы театрдың драма труппасы [[Балқаш қаласы]]нда өнер көрсетті. Ал С. Сейфуллин атындағы театр Жезқазған аймағында болып қайтты.

Барлық театр ұжымдары серіктес қалаларға шағын гастрольге шығып жүрді. «Ауылым – алтын бесігім» бағдарламасына сәйкес шалғай аудандарға, ауылдарға қызмет көрсетілді. Театр маусымының жабылуы бекітілген кестеге сәйкес жүргізілді.

==Концерттік ұйымдар (облыс бойынша)==
Облыстық филармонияның 70 жылдығына арналған тізбекті шаралар 2009 жылы 7 ақпанда Қ. Байжанов атындағы концерттік бірлесітктің бүкіл шығармашылық ұжымының қатысуымен Гала-концертпен аяқталды.

Филармониялар арасаындағы шығармашылық тәжірибе алмасу аясында «Шалқыма» концерт залының сахнасында Астана қаласы филармониясы артистерінің С.В. Рахманиновтың 135 жылдығына арналған бағдарламасы бойынша концерті өтті.

Симфония оркестрінің Германия қалалары бойынша гастролі ұйымдастырылды. 10 күн ішінде 12 концерт берілді. Олардың бәрі де зор табыспен өтті. Оркестрге қосылып, ҚР халық артисі А. Мұсаходжаева, Ресей еңбегі сіңген артистер Е. Колисниченко, Л. Исакадзе өнер көрсетті.

«TURKSOY» халықаралық ұйымының шақыруы бойынша «Аққу» фольклорлық-би ансамблі мен Қ. Байжанов атындағы концерттік бірлестіктің жетекші әншілері Түркияның 3 қаласында Наурыз мейрамын тойлауға концерт қоюмен қатысып, Қазақстанның өнерін паш етті.

Бішкек қаласында (Қырғызстан) сәуір айында 11 елдің Францияның, Швейцарияның, Германияның, Австрияның, АҚШ-тың, Ресейдің және т.б джаз ұжымдары қатысқан IV Халықаралық «Джаз-Бішкек-Көктем» фестивалі өтті. Этно-джаз бойынша конкурста «Қожа Насриддин бейнесі» тақырыбында И. Андрейченко басқаратын Қ. Байжанов атындағы концерттік бірлесітіктің «Биг-Бенд» тобы жеңімпаз атанды. Музыка сыншылары Қарағандылық музыканттардың орындаушылық деңгейін жоғары бағалады.

Есепті кезеңде тамаша концерттер жиі болды. Атап айтқанда: халықаралық конкурстардың лауреаттары Арман Мырзағалиев (скрипка, АҚШ), Ерлан Мансұров (фортепиано, Астана) қатысқан скрипка мен камералық музыка концерті; ҚР халық артисі Гауһар Мырзабекованың «Қазақстан камератасы» оркестрінің концерті; халықаралық конкурстардың лауреаты Ирина Родилес (Мәскеу) қатысқан джаз музыкасының концерті; симфониялық оркестр маусымының жабылуында халықаралық конкурстардың лауреаты А. Комаров (фортепиано, Мәскеу) және т.б. Қарағандылық тыңдармандар алдында жас талантты музыканттар-халықаралық конкурстардың лауреаттары, «Болашақ» стипендиясының иегерлері, Король музыка колледжінің шәкірттері (Лондон) Ботагөз және Болат Тыныбековтердің концерті, сондай-ақ «Дюпре» (Болония қаласы, Италия) музыка мектебі оқушыларының өнері зор баға алды.

Жезқазған аймағында Т. Қалмағанбетов атындағы Жезқазған филармониясының ұжымы «Ұлытау үні» аймақтық фестиваліне және Республикалық ақындар айтысына қатысты. Бұл филармония ұжымы Алматы және Қарағанды облыстарының тыңдармандары алдында өнер көрсетті. Филармонияның жетекші әншілері, ҚР еңбегі сіңген артистер Б. Көшеновтің, З. Омарованың, Г. Жидебаеваның шығармашылық кештері ұйымдастырылды.

==Мұражайлар (облыс бойынша)==
Облыс [[мұражай]]ларында 2009 жылдың басында сақталған экспонаттардың жалпы саны - 288,3 мың. Тарихи-мәдени мұраның сақталуын, есепке алынуын, жинақталуын және зерттелуін қамтамасыз ету жөніндегі бағдарлама бойынша облыс мұражайлары жинастыру мен ғылыми зерттеу жұмыстарын кең ауқымда жүргізуде. 2009 жылдың I жартысында облыс мұражайлары 2958 экспонат жинастырды, бұл 2008 жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 300 экспонатқа артық.

Есепті кезеңде облыс мұражайларын 231,6 мың адам аралады, бұл өткен жылғыдан 4,7 мың адамға артық (226,9 мың).

Көрме қызметі жандана түсті. Облыс аудандары мен қалалары бойынша жылжымалы және айырбас көрмелер санының артуы байқалады. Есепті кезеңде мұражайлар 319 тұрақты, жылжымалы және айырбастық көрмелер ұйымдастырды. Бұл өткен жылғыдан 27-ге көп (292). Тұрақты экспозициялар, жылжымалы және айырбастық көрмелер бойынша 4373 шолу және тақырыптық экскурсиялар өткізілді, бұл өткен жылдың I жарты жылдығымен салыстырғанда 154-ға артық.

Есепті кезеңде [[Қазақстан]]ның [[өлкетану]] және [[тарих]]ы бойынша 571 дәріс оқылды, бұл өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 57 дәріске артық.

Барлық мұражайлар ақылы қызмет жоспарын орындады, оның жалпы көлемі 2031 мың теңге.

Облыс мұражайлары мұражай қызметінің жаңа формаларын іздестіруде, тәжірибе алмасуда, мұражай тәжірибесіне қазіргі заманғы коллекция жинастырудың соны тәсілдерін енгізуде белсенді жұмыс жүргізеді. Осының бәрі облыс мұражайларындағы өткізілетін шаралардың деңгейін көтеруге ықпал етуде. Еесепті кезеңде 244 түрлі шаралар ұйымдастырылды, бұл өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 110 шараға артық, соның ішінде дөңгелек столдар, семинарлар, кездесу кештері, интерактивті сабақтар және т.б. өткізілді.

Ғылыми-зерттеу және іздестіру жұмыстарын мұражайлар этнография, халық шығармашылығы, декоративті-қолданбалы өнер, өлке тарихының археологиясы материалдарын зерттеу бойынша жүргізеді. «Мәдени мұра» аймақтық бағдарламасын жүзеге асыру аясында Қарқаралы ауданына тарихи-этнографиялық және фольклорлық экспедиция ұйымдастырылды. Осы экспедиция барысында өлке тарихының шежіресі, қазақтардың генеологиясы және басқа да этнографиялық материалдар жинастырылып, Егіндібұлақ кенті ертедегі жерлерінің фото және бейнесуреті түсірілді. Мұражай қызметкерлерін Алматы, Павлодар, Жезқазған қалаларының мұрағаттарына ғылыми іс сапарға жіберу жүзеге асырылды. Ұлытау, Қарқаралы, Осакаров аудандарының кітапхана және мұражай қорларынан өлкетану материалдарын жинастыру ұйымдасытырылды.

Облыста жаңа есімдер мен жаңа ұжымдарды әйгілеген түрлі жанрдағы фестивальдер, конкурстар, байқаулар өткізілді, сондай-ақ мемлекеттік және кәсіби мерекелер, әлеуметтік маңызды, әрі мерейтойлық шаралар өтеді.

Бұқаралық шаралардың тақырыптары республиканың саяси және қоғамдық тыныс-тіршілігіне сәйкеседі. Мемлекеттік тілді дамыту мен ҚР мемлекеттік рәміздерін насихаттауға бағытталған шаралар өткізілді. Қазақстан халықтарының Ынтымақ Күні, Жеңіс Күні, саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күні сияқты мерекелер кеңінен атап өтілді.

Мемлекеттік рәміздерді пайдалану, қолдану және насихаттау бойынша облыстық әкімдіктің ішкі асясат басқармасымен бірге «ҚР мемлекеттік рәміздерін насихаттаудың формалары мен әдістемелері» тақырыбына семинар өткізілді. Облыс әкімі жанындағы ҚР мемлекеттік рәміздері жөніндегі облыстық комиссия мәжілісінде мәдениет нысандарын тексеру қорытындысы бойынша мәдениет басқармасы басшылығының «Қарағанды облыстық мәдениет басқармасының, мәдениет пен өнер ұжымдарының мемлекеттік рәміздерді пайдалану, қолдану және насихаттау жөніндегі жұмыс тәжірибесі туралы» баяндамасы тыңдалды.

Мұражайлардың Халықаралық күніне, Қарағанды қаласының 75 жылдығына орай облыстық мәдениет басқармасы мен облыстық тарихи-өлкетану мұражайы «Мұражай көктемі» атты облыстық фестиваль өткізді, оған облыстағы мұражайлар қатысты. Бұл фестиваль «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру аясында және облыс мұражайларының қор коллекцияларын насихаттау үшін айырбас көрмелерді кеңейту, өлкені мекендеген халықтардың мәдени мұрасын насихаттау, сондай-ақ мұражай жұмысының тәжірибесін алмасу мақсатын көздеді. Облыстық тарихи-өлкетану мұражайында жасалған «Қарағанды облысының мұражайлары» web-порталының тұсаукесері болды.

Кеңес әскерлерінің [[Ауғанстан]]нан шығарылуының 20 жылдығына арналған тізбекті шаралар өтті: кездесу кештері, театрландырылған концерттік бағдарламалар, ақпараттық сағаттар және кітап көрмелері ұйымдастырылды.

Мәдени-сауық мекемелерінде салауатты өмір салтын насихаттау жөніндегі жұмыстар белсенді түрде жүргізіледі. Есепті кезеңде жер-жерлерде тақырыптық әңгімелер, музыкалы спорттық акциялар мен викториналар, есірткіге қарсы күрес күніне арналған жастар акциясы және ақпараттық-танымдық әңгімелер өткізілді.

Ойын-сауық ұйымдастырулардың кәсіби шеберлігін шыңдау, ұйымдастырушылық-шығармашылық тәжірибесін алмасу және қазіргі заман талаптарына сәйкес келетін жұмыстың жаңа тәсілдері мен амал-формаларын іздестіру мақсатында мәдени-сауық және халық шығармашылығының ғылыми-әдістемелік орталығы: «Жастар мәдениеті – клуб өмірі», «Клуб жұмыстарының креативті бағыттары» тақырыбына жылжымалы облыстық семинарлар өткізді. Семинарға мәдениет басқармасының, орталықтың мамандары қатысып, жұмыстың мынадай бағыттары талқыланды: Елбасымыз Н.Ә. Назарбаевтың жыл сайынғы халыққа Жолдауларын насихаттау бойынша түсінік жұмыстары, «Мәдениет саласындағы заң актілері», «Мәдени-сауық ұйымдарының қазіргі кездегі беделі», «Жастар мәдениетінің рухани құны», «Клубтық мәдени іс-шаралардың сценариялық жүйесі мен режиссурасының заманауи әдістері», «[[Ауыл]] клубтары – отбасы тәрбиесі мен ойын-сауық орталығы» және бейне-слайдтық материалдарды пайдалану арқылы өткізілетін өзге де шаралар.

Семинар барысында облыстық мәдениет басқармасы атынан Абай ауданының Құлайғыр, Шет ауданының Ақжал, Ақтоғай ауданының Шашубай ауылдарының әкімдеріне дыбыстағыш құрал-жабдықтары тапсырылды.<ref>Қарағанды және Қарағанды облысы: Энциклопедия. – Алматы: «Атамұра», 2008. – 528 с.</ref>
== Дереккөздер ==
<references/>

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Қарағанды облысы]]
[[Санат:Мәдениет]]