Қазақ хандары

Қазақ хандары — Қазақ Хандығының, Ұлы жүздің, Орта жүздің, Кіші жүздің және Бөкей Ордасының хандары, Қазақ әскерінің бас қолбасшылары.

Қазақ хандарының барлығы Шыңғыс ханның ұрпақтары, яғни Шыңғыс әулетіне жатады. Қазақ Хандығы өз заманындағы ең қуатты елдерінің бірі болатын. Қасым хан тұсында Қазақ әскерінде жауынгерлер саны 300 мыңға жетті, ал Есім хан тұсында олардың саны 400 мыңнан асты. Осы хандар тек саясатпен ғана емес, әскери істермен, заңнамамен, тіпті ғылыммен де айналысқан.

Қасым хан дәуірінде "Қасқа жол", Есім хан тұсында "Ескі жол" және Тәуке хан заманында "Жеті жарғы" атты заңдар жинақтары жарық көрді.

Жәңгір-Керей хан өз заманындағы алған білімі аса зор болған. Ол бес тілді, яғни қазақ, араб, парсы, орыс және татар тілдерін меңгерген. Ағартушылық ісін жүргізу үшін орыс басылымдарын, кітаптарды, газеттерді және журналдарды жинап, бай кітапхана қорын жинақтады.

Қазақ Хандығы хандарының тізімі

№	Аты	Әкесінің аты	Билеген жылдары
1	Керей хан	Болат хан	1465-1474
2	І Жәнібек хан	Барақ хан	1474-1480
3	Бұрындық хан	Керей хан	1480-1511
4	Қасым хан	І Жәнібек хан	1511-1518
5	Мамаш хан	Қасым хан	1518-1523
6	Тахир хан	Әдік сұлтан	1523-1533
7	Хақназар хан	Қасым хан	1538-1580
8	Шығай хан	Жәдік сұлтан	1580-1582
9	Тәуекел хан	Шығай хан	1582-1598
10	Есім хан	Шығай хан	1598-1628
11	ІІ Жәнібек хан	Есім хан	1628-1643
12	Жәңгір хан	Есім хан	1643-1652
13	Батыр хан	Бөлекей сұлтан	1652-1680
14	Тәуке хан	Жәңгір хан	1680-1715
15	Қайып хан	Қысырау сұлтан	1715-1718
16	Болат хан	Тәуке хан	1718-1729
17	Абылай хан	Уәли сұлтан	1771-1781
18	Кенесары хан	Қасым сұлтан	1841-1847

Қазақ Хандығының ханаралық заманында билеген хандарының тізімі

Аты	Әкесінің аты	Билеген жылдары
Ахмет хан	Жаныс сұлтан	1533-1535
Тоғым хан	Жәдік сұлтан	1533-1537
Бұйдаш хан	Әдік сұлтан	1533-1538

Ұлы жүз хандарынің тізімі

№	Аты	Әкесінің аты	Билеген жылдары
1	Жолбарыс хан	Тұрсын сұлтан	1715-1718
2	Есім хан	Сәмеке хан	1750-1778
3	Әбілпейіз хан	Әбілмәмбет сұлтан	1771-1783

Орта жүз хандарынің тізімі

№	Аты	Әкесінің аты	Билеген жылдары
1	Сәмеке хан	Тәуке хан	1719-1734
2	Әбілмәмбет хан	Болат хан	1729-1771
3	Абылай хан	Уәли сұлтан	1771-1781
4	Уәли хан	Абылай хан	1781-1819
5	Шыңғыс хан	Бөкей хан	1819-1822
6	Ғұбайдолла хан	Уәли хан	1821-1824

Кіші жүз хандарынің тізімі

Ресей патшасы тағайындаған Кіші жүз хандарынің тізімі

№	Аты	Әкесінің аты	Билеген жылдары
1	Әбілқайыр хан	Қажы сұлтан	1718-1748
2	Нұралы хан	Әбілқайыр хан	1748-1786
3	Жармұхаммет хан	Әбілқайыр сұлтан	1786-1791
4	Ералы хан	Әбілқайыр хан	1791-1794
5	Есім хан	Нұралы хан	1796-1797
6	Айшуақ хан	Әбілқайыр хан	1797-1806
7	Жантөре хан	Айшуақ хан	1806-1810
8	Шерғазы хан	Айшуақ хан	1812-1824

Халық сайлаған Кіші жүз хандарынің тізімі

№	Аты	Әкесінің аты	Билеген жылдары
1	Батыр хан	Қайып хан	1800-1815
2	Әбілғазы хан	Батыр хан	1815-1823
3	Қаратай хан	Нұралы хан	1824-1845
4	Арынғазы хан	Әбілғазы хан	1845-1847

Бөкей Ордасы хандарының тізімі

№	Аты	Әкесінің аты	Билеген жылдары
1	Бөкей хан	Нұралы хан	1800-1815
2	Шығай хан	Нұралы хан	1815-1823
3	Жәңгір-Керей хан	Бөкей хан	1824-1845
4	Сайып-Керей хан	Жәңгір хан	1845-1847

Сілтемелер

• Қазақ хандығы
• Қазақ хандығының тарихы
• Қазақ хандары
• Хан