Қазаншұңқыр бетінің бастапқы мәтінін қарау

[[Сурет:PotholeLakes.Siberia.L7.20010910.jpg|thumb|right]]
'''Қазаншұңқыр''' [[құрлық]] бетіндегі, [[мұхит]]-[[теңіз]] түбіндегі пішіні дөңгелек не аздап созылыңқы келген [[ойыс]]. Қазаншұңқыр тұйық немесе бір жағынан, өзен арнасында орналасса екі жағынан ашық болып келеді. [[Жер]] бетіндегі Қазаншұңқырдың мөлшері бірнеше км-ден жүздеген км-ге жетеді (мысалы, ''тауаралық Қазаншұңқыр''). Қазаншұңқырлар пайда болу және геологиялық құрылысы жағынан тектоникалық, жанартаулық мысалы, [[кальдера]]лар (испанша caldera – ''үлкен қазан''), [[эрозия]]лық, [[мұз]]дық, [[карс]]тық; құрылымы жағынан тегіс табанды, ыдыс тәрізді, т.б. бөлінеді; сумен толығуына қарай ағып өтетін, ағынды, ағынсыз (құрғақшылық аймақтарда) болып ажыратылады. [[Су]] асты Қазаншұңқырлары жүздеген, мыңдаған км-ге созылады. Олар теңіз, мұхит табаны бедерінің ірі бұрыс пішінін құрайды (мысалы, [[Тынық мұхиты|Тынық мұхиттағы]] ''Оңтүстік Қазаншұңқыр'', т.б.). Қазаншұңқырлар кейде ойыстар мен депрессияларға сәйкес келеді. 20 ғасырдыңдың ортасынан бастап [[техносфера]]ның дамуына байланысты жер бетінде Қазаншұңқырлардың [[антропоген]]дік (қ. Антропогендік жер бедері) түрлері көбейіп келеді. Қазақстанда [[Зайсан қазаншұңқыры]], [[Алакөл қазаншұңқыры]], т.б. бар.<ref>[[Қазақ Энциклопедиясы]]</ref>

==Мұхиттық қазаншұңқырлар==
'''Мұхиттық қазаншұңқырлар''' - [[мұхит]] табаны шегіндегі су асты жоталармен, белестермен және қыраттармен шектелген ауқымды ойпандар. Олар өзара терең өткелдермен жалғасып жатады. Орташа терендігі 5 мың м. шамасында. Қазаншұңқырлар табаны 100-500 м биіктікте ауытқитын төбелі-жазықты бедерімен сипатталады.<ref name="name">Қазақ тілі термиңдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6</ref>

==Опырылма қазаншұңқыр==
Опырылма қазаншұңқыр - әктастардағы немесе басқа тау жыныстарындағы жер асты қуыстары төбесінің опырылуы немесе шөгуі салдарынан жарылымдар бойындағы телімдердің төмен түсуінен пайда болған депрессия.<ref name="name"/>

== Дереккөздер ==
<references/>

{{wikify}}

[[Санат:География]]
[[Санат:Геоморфология]]
[[Санат:Қазаншұңқырлар]]


{{stub}}