Қажылық ғибадатының үкімі бетінің бастапқы мәтінін қарау

=='''Қажылық ғибадатының үкімі'''==
[[Қажылық]] ғибадаты шамасы жеткен әрбір адамғаөмірінде бір рет парыз.
Қажылықтың парыздығының дәлелдері
([[Құран]], [[сүннет]], [[ижмағ]])
1. [[Құран]]
«Ол жерге баруға шамасы жеткен барлық адамға Аллаһ үшін Қағбаны зиярат етіп, қажылық жасау парыз» . «Қажылықты және умраны Аллаһ үшін тәмамдаңдар» .
2. [[Сүннет]]
Пайғамбарымыз (с.а.у.) былай деген: «[[Ислам]] діні бес негізден тұрады: Аллаһтан басқа тәңір жоқ екендігіне және Мұхаммедтің (с.а.у.) Аллаһ тарапынан жіберілген шынайы елші екендігіне куәлік келтіру, намаз оқу, зекет беру, [[Рамазан]] [[ораза]]сын ұстау, шамасы келсе қажылыққа бару»  
«Күмәнсіз, [[Аллаһ]] Тағала сендерге қажылықты [[парыз]] қылды, қажылықты орындаңыздар» .
3. [[Ижмағ]]
Ислам ғұламалары шамасы жеткен әркімге қажылық ғибадатының ғұмырында бір рет парыз екендігіне бір пікір білдірген.
Қажы ғибадатының парыз болуы үшін қажетті шарттар белгілі бір адамда толық болса, оған дереу қажылық жасау шарт па?
Қажы ғибадатының парыз болуы үшін қажетті шарттар белгілі бір адамда толықса, ол кісіге ертерек қажылық жасау парыз. Шамасы келе тұра қажылықты кешіктірген күнәһар болады. Пайғамбарымыз (с.а.у.): «Қажылықты орындауда асығыңыздар! Өйткені, сендердің ешқайсыларың өлімнің қай уақытта келіп жететінін білмейсіңдер»  – дейді.

==Қажылық ғибадатының парыздығының шарттары==
Белгілі бір адамға қажылық ғибадатының парыз болуы үшін төмендегі шарттар орындалуы керек.
1. [[Мұсылман]] болу. Мұсылман еместерге қажылық парыз емес. Сондықтан мұсылман емес адам қажылық ғибадатын орындап болғаннан кейін Ислам дініне кірсе, шамасы жеткен жағдайда қайтадан баруы керек.
2. Ақыл – есі дұрыс және балиғат жасына жету. Балиғат жасына жетпеген балалар мен ақыл-есі дұрыс еместерге қажылық парыз емес. Бұл екеуі қажылықты атқарса, сосын бала балиғат жасына жетсе, ақыл есі кем адам жазылса, қажылықты шамалары жеткен жағдайда қайта орындаулары парыз. Жас баланың балиғат жасына дейінгі жасаған қажылығы – нәпіл қажылық саналады.
3. Азат болу. Қажылық ұзақ уақыт атқарылып, ұзақ сапарды талап ететіндіктен тұтқындарға, түрмедегілерге, құлдарға қажылық ғибадаты парыз емес. Өйткені, тұтқындарда ондай мүмкіншілік жоқ.
4. Уақыт. Арафат тауында арнайы белгіленген тұру уақыты мен зиярат тауабы уақытына өмірі жетпеген адам үшін қажылық парыз емес.
5. [[Қажылық]] ғибадатын орындауға шамасының жетуі
а) Денсаулығы болуы
Денсаулығы нашар, алып жүретін адамы жоқ соқыр, ақсақ, сал сияқты ауруларға ұшырағандарға және көлікке өздігінен міне алмайтын қарт кісілерге қажылық парыз емес.
ә) Қажетті қаражаты болуы
Қажыға барып-келу қаржысын, жолда, қажылықта жейтін азығына және әйел бала-шағасының, жалпы қарауына міндетті адамдардың қажылықтан қайтып оралғанға дейінгі қаражатын көтере алатын адамға қажылық парыз.
б) Баратын жолдың сенімді болуы
Қажылыққа барудың парыз болуы үшін жол сенімді болуы керек. Баратын жолда соғыс немесе басқа да қатерлі жағдайлар туындаса, қажылыққа бару парыз емес.

==Әйелдерге байланысты арнайы шарттар==
1. Қажылыққа баратын әйелмен бірге күйеуі немесе махрам  туыстарынан біреуі болуы керек. Пайғамбарымыз (с.а.у.) хадис шәрифінде бұйырған: «Әйел адам өзімен бірге махрамы болмаса, үш күннен артық сапар шеге алмайды» . Бұл [[Ханафи]] мәзһабында. афиғи мәзһабында әйел адамның жанында сенімді бірнеше тақуа әйелдер болса, махрамсыз қажылық жасай алады.
2. [[Ғиддет]]ті болмауы  Қажылыққа баратын әйел күйеуінен талақ немесе күйеуінің қайтыс болуына байланысты шариғаттың белгілеген ғиддет мерзімінде болмауы керек. Өйткені, Аллаһ Тағала мына аятта ғиддет мерзіміндегі әйелдердің үйден шығуларына тыйым салған: «Талақ қылған әйелдеріңді үйден шығармаңдар, олар да шықпасын» . Қажылықты басқа уақытта өтеуге болады. Ал ғиддет белгілі уақытқа арналған. Сал ауруына душар болған, денсаулығы нашар қарт, мүгедек адам, жол көрсететін көмекшісі жоқ соқыр адамдар, жанында бірге баратын махрамы жоқ әйелдер, шетелге шығудан мемлекет тарапынан тыйылған, баратын жолында қатерге ұшырауы мүмкін адамдар қажылыққа өздерінің орнына басқа біреуді көздерінің тірісінде жіберуіне немесе өзі дүниеден қайтқаннан кейін өкіл ретінде барып-келулерін талап етулеріне болады.

==Қажылыққа кедергі кейбір жағдайлар==
1. Әке – шеше
Әке-шеше баласының нәпіл қажылыққа немесе умраға баруына бөгет жасай алады. Өйткені, Ислам дінінде әке-шешеге қызмет ету – жиһад. Бірақ парыз қажылыққа бөгет бола алмайды. Парыз қажылықта әке-шешеден рұқсат сұрау – сүннет.
2. Ихсар
Дұшпанның бөгет болуына немесе ауру сияқты себептерге байланысты қажылық немесе умра жасау үшін ихрамға кірген адамның қажылықты немесе умраны аяқтамастан, ихрамнан шығуға мәжбүр болуы. Бұндай бөгеттерге мәжбүр боп қалған адамға «мұхсар» делінеді. Мұхсар аталмыш бөгеттердің ашылуы мүмкін болмаған жағдайда ихрамнан шығады. Шыққан жағдайда құрбан шалу міндет.

==Қажылық [[ғибадат]]ының дұрыс орындалу шарттары==
1. Мұсылман болу. Қажылық ғибадатының парыздығының әрі орындалуының дұрыстығының шарты.
2. Арнайы жерлер: [[Арафат]] және [[Қағба]].
3. Арнайы уақыт. Зиярат тауабының уақыты – [[құрбан айт]] таңынан бастап, өмірінің соңына дейін. Бірақ зиярат тауабын құрбан айттың алғашқы үш күнінде орындау уәжіп болғандықтан, кімде-кім бұл уақыттан кешіктірсе, қажылығының дұрыс болуы үшін құрбан шалуға міндетті. Ал Арафат тауында тұрудың уақыты – Арафа күні түс ауғаннан кейін құрбан айт күні таң намазының уақыты кіргенге дейінгі уақыт.
4. [[Ихрам]]. Қажылық немесе умра яки екеуін бірге жасау ниетімен, басқа уақытта халал болған кейбір істерді, қажылық немесе умра уақытында кісінің өзіне харам қылуы.

==Дереккөздер==
Исаұлы М., Жолдыбайұлы Қ. Ислам ғылымхалы – Алматы, 2010 ж. ISBN 978-601-06-1125-2 «Ислам мәдениеті мен білімін қолдау қоры»

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Ислам]]
[[Санат:Дін]]